شواهد ژئومورفولوژی آثار یخچالی در عصر پلئیستوسن(نمونه موردی: حوضه دشت ابراهیم آباد-یزد)

شواهد ژئومورفولوژی یخچالی یکی از مشخص ترین میراث تحولات اقلیمی دوره کواترنر در ایران است. این شواهد در ایران مرکزی باوجود شرایط گرم و خشک کنونی، تغییر در سیستم های مورفوکلیماتیک و به تبع آن مورفوژنتیک و مورفودینامیک را به شکل مشخص تر و دقیق تری نمایش می دهد. در این پژوهش، به منظور بررسی این شواهد و بازسازی سیستم های شکل­زایی گذشته و تغییرات در گستره و مرز این سیستم­ها در حال حاضر از نقشه­های توپوگرافی ۱:۵۰۰۰۰ منطقه، نقشه زمین شناسی، عکس های هوایی، تصاویر ماهواره ای،  نقشه رقومی ارتفاعی و به ویژه بررسی های صحرایی استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد که در منطقه مورد مطالعه آثار کاوشی و تراکمی یخ ها به شکل خاص قابل مشاهده است. از آثار کاوشی یخچالی وجود حدود ۱۰ سیرک بزرگ و کوچک، دره های بزرگ و عریض، که برخی از آن ها بیش از ۵۰۰ متر پهنادارند، تراس سنگی به عنوان بستر زبانه یخی و از اشکال تراکمی آن می توان به یخ رفت ها، به ویژه یخ رفت های انتهایی(سنگ های سرگردان) اشاره نمود که قطر برخی از این سنگ ها در ورود به دشت بیش از ۱۰ متر و وزن آنها به بیش از ۵۰۰ تن می رسد.براساس این ش.اهد و داده های اقلیمی زمان حال مشخص گردید که یخچالها در عصر پلئیستوسن بخشی از ارتفاعات را در قلمرو خود داشته به گونه ای که پوشش های یخی از ارتفاع ۲۲۰۰ متر به بالا را می پوشانده اند. از این ارتفاع تا خط تعادل آب و یخ، یعنی حدود ارتفاع ۱۶۰۰ متر در قلمرو سیستم های شکل­زایی جنب یخچالی قرار داشته است و پایین تر از آن تحت تاثیر سیستم فلوویال و بعضا پلوویال بوده است. اما در شرایط کنونی سیستم های مورفوکلیماتیک گذشته تغییر پیداکرده و توسط سیستم های مورفوژنتیک جنب یخچالی(ارتفاعات بالای ۳۰۰۰ متر)، فلوویال(۱۸۰۰-۳۰۰۰ متر) و پدیمانتاسیون پایین تر از ارتفاع ۱۸۰۰ متر جایگزین شده است.

Keywords:

Dashte-Ebrahimabad , Pleistocene , morphoclimatic , morphodynamic , glacier evidences , پلئیستوسن , دشت ابراهیم آباد , شواهد یخچالی , مورفوکلیماتیک , مورفودینامیک