حق دسترسی به هوای سالم از دیدگاه فقه و نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران

انسان به عنوان جزئی از این جهان، باید با دیگر مخلوقات خداوند همکاری سازنده و پایدار داشته باشد. محیطزیست و طبیعت، محلی است که انسان در آن متولد شده و رشد و نمو کرده است و گهواره انسان محسوبمی شود. بدین سبب، باید به گونه ای با آن رابطه برقرار کند که ضمن برخوردار شدن از مواهب طبیعی، در حفظسلامت و پایداری آن نیز بکوشد. هدف اصلی این پژوهش بررسی و تبیین مبانی فقهی و حقوقی حق دسترسیبه هوای سالم در حقوق ایران می باشد که بصورت روش کتابخانه ای اقدام به تهیه وتدوین این مقاله پرداختهشده است. به هر آنچه که در پیرامون ما قرار گرفته و با زندگی افراد در ارتباط باشد محیط زیست اطلاقمی شود که محیط زیست شامل آب، خاک، هوا و … می گردد. محیط زیست نقش بسزایی در زندگی افرادجامعه دارد و توجه به سلامتی و تلاش در زمینه بهبود بهداشت آن، زدودن مجدد آن از آلودگی های ایجاد شدهحائز اهمیت می باشد. امروزه در جهان بسیاری از مردم به دلایل بلاهای طبیعی، جنگ و زیر یاخت های ضعیفدر محیط های آلوده زندگی می کنند. برخورداری از محیط زیست سالم و به طور خاص بهره مندی از هوای پاک،یکی از دغدغه های مهم امروز و آینده بشر است. با گذری بر اسناد و معاهدات بین المللی دو رویکرد متفاوتنسبت به این موضوع را مشاهده می کنیم. در برخی از آنها مثل منشور آفریقایی، این موضوع صراحتا به عنوانیک حق پذیرفته شده اما در برخی دیگر مثل میثاقین یا کنوانسیون اروپایی سخنی از آن به میان نیامده است.عملکرد مراجع بین المللی نیز در این خصوص در مسیر متفاوت طی کرده است. در دسته ای از آنها، بهره مندی ازهوای پاک مستقیما در قالب حق بهره مندی از محیط زیست سالم مورد بررسی قرار گرفته یا قابلیت بررسی داردو در برخی دیگر این موضوع به عنوان چهره ای از یک یا چند حق بشری (نسل اولی یا دومی) ارزیابی شدهاست. همانطور که انتظار می رفت قانون هوای پاک با اتکاء به تجارب به دست آمده از اجرای ۲۲ ساله قانوننحوه جلوگیری از آلودگی هوا، بسیاری از نواقص این قانون را رفع کرد.

Keywords:

محیط زیست , هوای سالم , نظام حقوقی ایران , حق دسترسی به هوای سالم