بیان تصویری در نقوش گیاهی خانه های قاجاری شهر کاشان (مطالعه موردی: خانه عباسیان، بروجردی ها، طباطبایی ها، خانه عامری)

خانه های تاریخی کاشان را می توان مجموعه بی نظیری از معماری تاریخ ایران دانست که از جهت معماری ویژگی های منحصر به فردی دارد و دارای تزئینات معماری بی نظیری شامل کتیبه نگاری، نقش های گیاهی، هندسی و حیوانی است. هدف پژوهش، تحلیل و طبقه بندی نقش های گیاهی خانه های تاریخی کاشان است. از این رو، پژوهش حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که نقشهای تزیینی خانههای تاریخی کاشان شامل چه گونه هایی است و در چه دسته بندی هایی جای میگیرند؟ رویکرد تحقیق کیفی و روش پژوهش، توصیفی - تحلیلی و تاریخی بوده و گردآوری اطلاعات به روش اسنادی و میدانی انجام گرفته است.  یافته ها نشان می دهد که نقوش گیاهی به کاررفته در معماری کاشان در پنج دسته قابل گروه بندی هستند: بر اساس شیوه گسترش نقش، سبک، بیان فرم، نقوش ترکیبی و فن اجرا. این نقش ها شامل درخت سرو، درخت زندگی، گل و گلدان، ریزنقش به عنوان تک نگاره، برگ مو، میوه، انگور، برگ های پهن، گل وبوته، گل های رزت، برگ کنگری، برگ و برگچه، گل وغنچه، برگ های پالمتی، گل نیلوفر آبی و پیچک هستند که به دو سبک واقع گرا و غیر واقع گرا به کار رفته اند. نقوش در فرم های اسلیمی، ختایی، لچک و ترنج، دسته گل، تکرارشونده متناسب با فضای معماری شامل فضای مدور زیر گنبد، ستون ها، پایه های اصلی، طاق و نیم طاق ها و رخ بام استفاده شده اند. تزئینات به کاررفته در این ابنیه تحت تاثیر هنر ایران باستان، نگاره های عصر صفوی و تاثیرات هنر اشرافی قاجار به دلیل روابط با غرب بوده و نیز به سبب داشتن آب وهوای گرم و خشک و کمبود آب و پوشش گیاهی کاشان، سبب شد تا هنرمندان با به کارگیری مضامین گیاهی در پی رفع آن بوده و القاگر طبیعت زنده محیط زندگی خود باشند.

Keywords:

کلیدواژه ها: خانه , نقوش گیاهی , کاشان , قاجار