جستاری درباره مبانی قرآنی آداب معاشرت با تاکید بر دیدگاه های آیت الله جوادی آملی

ساحت ارتباطی انسان با دیگر انسان‎ها و سبک زندگی اجتماعی او بخش مهمی از معارف و احکام قرآن کریم را به خود اختصاص داده‎اند. قرآن، هم خطوط کلی بسیاری از آموزه‎های معاشرتی را در قالب «بایدها و نبایدها» و هم برخی مبانی و زیرساخت‎های این آموزه‎ها را در قالب «هست‎ها و نیست‎ها» بیان کرده است. درباره آموزه‎های معاشرت، هم پژوهش‎ها و هم نگاشته‎ها فراوان‎اند؛ ولی مبناپژوهی معاشرت مورد توجه قرآن‎پژوهان قرار نگرفته و همین، بایستگی این پژوهش را توجیه می‎کند، از این رو مسئله اصلی این پژوهش، یافتن مبانی و پایه-های قرآنی آداب معاشرت است و یافته‎های آن چنین‎اند: برخی مبانی قرآنی آداب معاشرت، مبنای آموزه‎های همگانی معاشرت‎اند و برخی دیگر مبنای آموزه‎های معاشرت با خصوص مومنان. دسته نخست عبارت‎اند از: ۱. حرمت انسان؛ ۲. ملازمه حق و تکلیف در روابط اجتماعی؛ ۳. موازنه حق و تکلیف؛ ۴. تقدم مصالح اجتماعی بر منافع فردی، و دسته دوم بدین شرح‎اند:حرمت ایمان؛ ۲. برادری دینی؛ ۳. ولایت ایمانی مومنان بر یکدیگر.این مقاله، به اجمال، اثرگذاری مبانی یادشده بر آموزه‎های معاشرتی را نیز بررسی می‎کند.روش تحقیق در این مقاله، نقلی- وحیانی و روش پردازش اطلاعات آن (داده‎پردازی) تبیینی و تحلیلی، و روش گردآوری اطلاعات آن کتابخانه‎ای است.

Keywords:

معاشرت , مبانی آداب معاشرت , حرمت انسان , ملازمه حق و تکلیف , موازنه حق و تکلیف , تقدم مصالح اجتماعی , حرمت ایمان , برادری دینی , ولایت ایمانی