آگاهی تاریخی از هنر در مکتوبات اعتمادالسلطنه

دوران قاجار بالاخص عصر ناصری، سرآغاز شکل­ گیری تاریخ ­نگاری نوین ایران و مقارن با پیدایش مفهوم هنرهای زیبا در غرب است. محمدحسن اعتمادالسلطنه از مورخان برجسته ­ی این ایام بوده که به­ واسطه­ ی برخورداری از رویکردی نوین در تاریخ ­نگاری و علاقمندی به تحقیق و تفحص در آثار تاریخی و ابنیه، تالیفاتش در زمینه­ ی تاریخ هنرهای ایران حائز اهمیت هستند. در پژوهش حاضر، با راهبردی کیفی در چهارچوب مطالعات تاریخی و به شیوه­ ی تفسیری-تاریخی به بررسی مکتوبات او شامل تاریخ منتظم ناصری، المآثر و الآثار، مرآه ­البلدان و روزنامه­ ی خاطرات اعتمادالسلطنه پرداخته­ ایم. سوال اصلی پژوهش این­ است که آگاهی تاریخی­ از هنر در مکتوبات اعتمادالسلطنه چگونه است؟ و مصادیق این آگاهی کدامند؟ مرور آثار مذکور حاکی از وجود اطلاعاتی قابل تامل در رابطه با تاریخ­ هنر ایران اعم از بناها، آثار باستانی و هنری است که می ­تواند نویدبخش پیدایش روندی تازه در تاریخ ­نگاری هنر ایران در امتداد تحولات تاریخ هنر غرب و خصوصا فرانسه­ ی آن دوران باشد. آگاهی تاریخی اعتمادالسلطنه در مقام خاستگاه ظهور این اطلاعات، ذیل عناوین آشنایی با مطالعات غربی در باب تاریخ هنر، و شیوه ­های تاریخ ­نگاری هنر نزد او دسته­ بندی شده است. شیوه ­های تاریخ ­نگاری اعتمادالسلطنه نیز در توجه به هنرمندان، سکه ­شناسی و باستان­ شناسی، و اشاره به متون مرتبط با هنرها تجلی یافته ­اند.

Keywords:

اعتمادالسلطنه , تاریخ نگاری هنر , تاریخ هنر ایران , عصر ناصری , ناصرالدین شاه