استخراج و شناسایی عصاره اندام های مختلف گیاه گزنه دو پایه Urtica dioica L و بررسی اثرات ضد باکتریایی و ضدقارچی آن

سابقه و هدف: گیاهان دارویی به دلیل نداشتن عوارض داروهای شیمیایی، امروزه در جهان مورد توجه است. گیاه گزنه دو پایه Urtica dioica L دارای خاصیت درمانی در معالجه بیماری های مزمن می باشد. این مطالعه به منظور تعیین خاصیت درمانی در شرایط برون تنی انجام شد. مواد و روش ها: پس از جمع آوری قسمت های مختلف گیاه گزنه به روش ماسیراسیون و پرکولاسیون، عصاره ها تهیه شد. اثرات ضد باکتریایی این گیاه با استفاده از روش دیسک دیفیوژن (کربی-بائر) انجام و مقایسه گردید. تعیین MIC و MBC با استفاده از روش رقت لوله ای (ماکرودایلوشن) با باکتری های (PTCC ۱۲۹۴) Listeria Monocytogenes وStaphylococcus aureus (ATCC ۲۵۹۲۳) و Proteus vulgaris (Atcc ۱۳۳۱۵) وKellebsiella pneumoniae (PTCC ۱۰۵۳) و مخمر Candida albicans (ATCC ۱۰۲۳۱) مورد بررسی قرار گرفت. شناسایی اجزای اصلی موجود در عصاره اندام های مختلف گیاه به وسیله دستگاه گاز کروماتوگراف (GC) انجام شد. ترکیب های شناسایی شده در اسانس شامل ۲۰ نوع بوده که مهم ترین آن ها شامل ۵ ترکیب (۲۱/۲۵ درصد) Neophytadiene  و (۱۵/۸ درصد)Phtaleic acid  و (۳۷/۷ درصد)phtaleate  Dibutyl و (۳۲/۶ درصد)maleate  Bis(۲-ethyl hexyl) و (۶۲/۷ درصد)۱,۲ - benzenedi carboxylic acid  می باشد که مقدار این ترکیبات در برگ نسبت به سایر اندام ها دارای بیش ترین مقدار بوده است. یافته ها: عصاره های آبی بخش های مختلف گیاه نسبت به عصاره های الکلی دارای بیش ترین اثر ضد باکتریایی بوده است. با توجه به این که عصاره آبی اندام های برگ و ریشه در رقت mg/ml ۵/۰ بهترین اثر آنتی باکتریایی را داشته اند. عصاره آبی برگ گزنه در رقت های مختلف اثر ضد قارچی مناسب تری بر روی قارچ Candida albicans از خود نشان داد. استنتاج: با توجه به آزمایشات انجام شده، گیاه گزنه دو پایه Urtica dioica دارای خواص ضد باکتریایی و ضد قارچی می باشد و از این حیث می تواند علیه طیف وسیعی از میکروارگانیسم ها اثر داشته باشد.

Keywords:

disk diffusion , gas chromatography , Urtica dioica L , medicinal plants , maceration , دیسک دیفیوژن , کروماتوگرافی گازی , گزنه دو پایه (Urtica dioica L) , گیاهان دارویی , ماسیراسیون