بررسی تاثیر تغییر کاربری اراضی بر پاسخ های هیدرولوژی حوضه آبخیز (مطالعه موردی: حوضه آبخیز زنجان رود)

تغییر کاربری اراضی در یک حوضه آبخیز می تواند تاثیر قابل توجهی بر چرخه هیدرولوژی و در نتیجه منابع آب حوضه داشته باشد، از این رو شناخت آثار تغییر کاربری اراضی بر پاسخ های هیدرولوژی حوضه راه گشای تعیین استراتژی مناسب در توسعه پایدار منابع آب حوضه های آبخیز می باشد. هدف از این تحقیق بررسی اثرات هیدرولوژی تغییر کاربری اراضی در طی ۴۰ سال اخیر در حوضه زنجان رود می باشد. جهت شبیه سازی بیلان آبی حوضه در این مطالعه از مدل SWAT (۲۰۰۵) استفاده و بدین منظور داده های هواشناسی و نقشه های رقومی کاربری اراضی و خاک و مدل رقومی ارتفاع منطقه تحقیق تهیه شد. پس از واسنجی و صحت سنجی مدل، به منظور ارزیابی تاثیر تغییر کاربری اراضی بر هیدرولوژی حوضه، کاربری های اراضی سال ۱۳۴۶، ۱۳۷۳ و ۱۳۸۶ به مدل معرفی و مدل اجرا گردید. نتایج تحقیق نشان دهنده تاثیرات قابل توجه تغییر کاربری اراضی روی جریان رودخانه ای و بار آبی حوضه است، به طوری که تغییر در کاربری اراضی از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۸۶ منجر به افزایش مقدار روانآب سطحی در حدود ۳۳ درصد و کاهش سطح سفره آب های زیرزمینی در حدود ۲۲ درصد شده است. همچنین از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۸۶ مساحت زیرحوضه های تحت تاثیر گروه روانآب متوسط سالانه (زیاد) ۲۸-۱۴ میلی متر، ۱۶ درصد افزایش یافته است.