بررسی تغییرات برخی پارامترهای کیفی آب زیرزمینی به روش زمین آمار در حوزه آبخیز شهرستان مرند- آذربایجان شرقی

آب های زیرزمینی تنها منبع اصلی آب برای مصارف شرب، کشاورزی و صنعتی در شهرستان مرند می باشد و اهمیت حیاتی آن موجب می شود تضمین کیفیت آن به طور جدی مورد توجه قرار گیرد. در این مطالعه به منظور ارزیابی روند تغییرات پارامترهای کیفی آب زیرزمینی شامل EC, TDS, Cl-, SAR  و SO۴۲-، اطلاعات مربوط به چاه های پیزومتری طی سال های آماری ۸۴، ۸۸ و ۹۱ استفاده شدند و با روش های زمین آمار شامل روش کریجینگ معمولی در حالت های کروی، گوسی و نمایی و روش فاصله معکوس وزن دار (IDW) با توان های ۱ تا ۳ مورد بررسی قرار گرفتند. بر اساس روش ارزیابی متقاطع، روش کریجینگ در مقایسه با روش فاصله معکوس وزن دار دارای RMSE  و ME کمتری بود. نقشه پهنه بندی آنیون SO۴۲- در سال ۹۱ با مقادیر آماره G و شاخص موران به ترتیب برابر ۴۱/۲۱ و ۵۹/۰ درصد دارای بیشترین تعامل در ساختار فضایی و نقشه پهنه بندی EC در سال ۸۴ با شاخص موران و آماره G به ترتیب ۱۶/۰ و ۴۵/۳  درصد از کمترین تعامل ساختار فضایی برخوردار می باشد. با ترسیم نمودارهای روند تغییرات پارامترهای کیفی در طول و عرض جغرافیایی معلوم شد مقادیر آنیون Cl EC, SAR, و TDS و SO۴۲ بین سالهای ۸۴ تا ۸۸ در جهت غربی –شرقی روند افزایشی نامحسوسی  داشتند و در سال ۹۱ با شیب بیشتری افزایش یافتند. این عوامل در جهت شمالی-جنوبی از سال ۸۴ تا ۹۱ در قسمت شمال حوزه افزایش، در میانه حوزه آبخیز روند کاهشی و در جنوب حوزه آبخیز دوباره افزایش یافته اند. در نهایت با قطع دادن نقشه کاربری اراضی و زمین شناسی حوزه آبخیز با نقشه های پهنه بندی هر یک از این پارامترها چنین استنباط می شود که با توجه به پراکنش روستاها، مناطق مسکونی و اراضی کشاورزی اطراف آن­ها در مرکز و شرق حوزه آبخیز، روند تغییرات این پارامترهای کیفی در آب زیرزمینی حوزه آبخیز شهرستان مرند تحت تاثیر فعالیت های انسانی هستند. همچنین برخی سازندهای زمین شناسی و کانی های ژیپس دار و دولومیتی حوزه در کیفیت آب زیرزمینی سبب بالا رفتن مقادیر TDS و سولفاته شدن منابع آب در بخش های شرقی حوزه شده است.

Keywords:

کیفیت آب زیرزمینی , زمین آمار , حوزه آبخیز شهرستان مرند