تاثیر تغییر اقلیم بر پراکنش جغرافیایی پسته به عنوان محصولی راهبردی در مناطق روستایی

پسته یکی از محصولات مهم اقتصادی ایران و جهان است. سرعت تغییرات اقلیمی طی یک دهه اخیر به طور ملموسی افزایش یافته به طوری که حجم زیادی از باغ های پسته ایران از این تغییرات جوی خسارت دیده اند. اقلیم به عنوان محدودیت اصلی در گسترش گیاهان محسوب می شود. در همین ارتباط کلایمکس یکی از پیشرفته ترین مدل ها برای پیش بینی دامنه پراکنش گونه های گیاهی است. در این پژوهش از اطلاعات منابع علمی، فاکتورهای رشدی (دمای پایه، حداقل و حداکثر بهینه و درجه روز رشد)، نیاز سرمایی و شاخص های تنش (سرما، خشکی و رطوبت) استخراج شده و سپس، با ورود اطلاعات به نرم افزار کلایمکس، نقشه پراکنش پسته ایران و جهان در روستاهای ایران و جهان در شرایط کنونی و تغییر اقلیم تا سال ۲۰۸۰ به-دست آمد. بر اساس نتایج حاصل، پسته پتانسیل کشت در روستاهای بخش هایی مانند ایران، بخشی از شرق چین، آسیای مرکزی، جمهوری آذربایجان، گرجستان، ارمنستان، قسمت هایی از جنوب غربی روسیه، اوکراین، ترکیه وایالات متحده آمریکا را دارد. بر اساس نقشه های حاصل از کلایمکس پیش بینی شد با تغییر اقلیم بخش هایی از چین، ترکیه، آمریکا و قسمت های اروپای شرقی، مستعد کشت پسته خواهند شد. بر طبق نتایج نقشه های حاصل از کلایمکس، تغییر اقلیم باعث محدودیت گسترش پسته در قسمت های جنوبی استان خراسان جنوبی و کرمان خواهد شد و از سویی دیگر روستاهای جنوبی، روستاهای غربی و شمال غرب ایران مستعد گسترش این محصول خواهند شد. با توجه به ارزش اقتصادی پسته، کشت این گیاه در مناطق روستایی ایران رو به افزایش است، تحقیق حاضر تناسب اقلیمی مناطق مختلف روستایی کشور را با نیازهای زیستی پسته بررسی کرده و نقاط مستعد کشت آن در شرایط کنونی و تغییر اقلیم برای کشاورزان، کارشناسان و مدیران بخش کشاورزی مشخص می کند.

Keywords:

کلایمکس , گسترش جغرافیایی , شاخص اقلیمی , شاخص دما