مولفه های معنایی «لعب» در قرآن کریم با تکیه بر روابط ساختاری

قرآن کریم در راستای هدایت، انسان را گاه، به صراحت، گاه به کنایه و اشاره؛ گاه، با انذار و گاه با تبشیر، به اموری ترغیب و از مسائلی باز می دارد و او را به انتخاب آگاهانه ی بهترین و پر ثمرترین راه کمال فرامی خواند. از جمله اموری که قرآن مخاطبان خود را به طور غیرمستقیم نسبت بدان هشدار داده و از آن بازداشته، «لعب» است. لازمه ی دوری جستن و پرهیز از درافتادن به دام لعب، شناخت این پدیده است. این که لعب در قرآن به چه معناست؟ چه مولفه ها و شاخصه هایی دارد؟ چه مصادیقی دارد؟ چرا از آن نهی شده است؟ این نوشتار برای یافتن پاسخ این پرسش ها با تکیه بر روش معناشناختی ساختگرا کوشیده است مولفه های معنایی لعب را در سطح همنشینی به دست دهد. حاصل آنکه، هرچند لعب، در کودکی اثربخش ترین راه بالندگی و رشد فکری و جسمی و بعدها بهترین وسیله برای تمدید قوا و زدودن آثار خستگی و ایجاد نشاط در تمام دوران حیات است و جسم انسان نیازمند بدان، در قرآن کریم، ضمن اشاره ای گذرا به این بعد «لعب»، صورت بندی دیگری از لعب دارد و آن را در دو سطح به کار می برد. نخست، معنایی که برای مخاطبان اولیه آشنا است. دوم معنای بازتولید شده ی قرآن. «بطلان کاری»، «ضد حق بودن»، «ضد عقلانیت»، «سرخوشی»، «ضد جدیت»، مولفه های کاربست نخست لعب است.«ناپایداری/گذرایی»، «عدم قطعیت»، «غفلت زایی»، «بی ثمری / بی حاصلی»، «فرصت سوزی»، «مواجهه معرضانه» و... مهم ترین مولفه ها در معنای نوپدید قرآنی است. این مولفه ها می توانند به عنوان شاخص هایی برای شناخت مصادیق روزآمد لعب مورد استفاده قرار گیرند.

Keywords:

لعب , معناشناسی ساختگرا , مولفه معنایی , هم نشینی