بررسی مفاهیم نور و تاریکی در «آرش کمانگیر» کسرایی بر پایه نظریه همگنه ها و طرحواره کنشی گرمس

«آرش کمانگیر» کسرایی از جمله شعر های نیمایی است که در میان خوانندگان ادبیات فارسی با استقبال چشمگیری روبرو شده است. این  اثر به  مضمون هایی مانند میهن، قهرمانی، جوانمردی، و از خود گذشتگی که  پیوسته تازگی داشته و مقبولیت عام دارند، می پردازد. این  ویژگی ها «آرش کمانگیر» کسرایی را اثری معنا زا ساخته است که پیوسته می توان در مورد آن گفت و نوشت. هدف این پژوهش، که پژوهشی کتابخانه ای است و با روش  تحلیلی-توصیفی  انجام می شود، بررسی این اثر با کاربست نظریه کنشی و نیز مفهوم همگنه های گرمس، معنا/نشانه شناس فرانسوی است. یافته های این بررسی نشان می دهد که در «آرش کمانگیر» کسرایی افزون بر نبردی  فیزیکی که میان ایران و توران در جریان است، واژه های مربوط به حوزه معنایی روشنایی و نیز حوزه معنایی تاریکی که در این شعر از بسامد بالایی برخوردارند نوعی نبرد میان تاریکی و روشنایی را در ذهن خواننده ایجاد می کنند.  با در نظر گرفتن مفهوم نور به عنوان نماد دانایی و آگاهی و مفهوم تاریکی به عنوان نماد نادانی و بی خردی ، این اثر را می توان از دیدگاه نشانه-معناشناختی میدان نبرد میان دانایی و خرد از یک سو، و جهل و تاریکی از دیگر سو دانست. نتایج پژوهش نشان می دهد که در روایت کسرایی از اسطوره کهن آرش کمانگیر، آرش قهرمانی یگانه است که با سایر قهرمانان نامدار در کنش و منش تفاوت دارد، در «آرش کمانگیر» اسطوره ای کهن به شیوه ای نو و با رعایت واقع نمایی ترسیم شده است ، آرش قهرمانی نوین و یگانه بازنمایی شده است که خرد و دانایی نقشی محوری در کنش او  دارند و سرانجام اینکه، «آرش کمانگیر» با شاهنامه فردوسی، اثری که در آن  خرد و دانایی محوریت دارد، در پیوند است.

Keywords:

Arash kamangir , Greimas , Isotopy , The Actantial Model , آرش کمانگیر , گرمس , همگنه ها , نظریه کنشی