واکنش ژنوتیپ های کلزا به کشت تاخیری در مناطق معتدل سرد استان کرمانشاه

تاریخ کاشت به هنگام نقش اساسی در زمستان گذرانی موفق کلزا و دستیابی به پتانسیل عملکرد دانه آن دارد. به دلایل مختلفی ممکن است کاشت کلزا توسط کشاورزان با تاخیر انجام شود. به منظور ارزیابی واکنش کلزا به کاشت تاخیری ۲۲ ژنوتیپ کلزا بصورت طرح کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات اسلام آباد غرب در سه سال زراعی ۸۹-۱۳۸۶ مورد مطالعه قرار گرفتند. در این آزمایش تاریخ کاشت هفتم مهر و هفتم آبان به ترتیب به عنوان کشت متداول و تاخیری در کرت های اصلی و ژنوتیپ های کلزا در کرت های فرعی قرار گرفتند. اثر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه در سه سال اجرای آزمایش در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. میانگین عملکرد دانه در کشت تاخیری با ۳۶۷۸ کیلوگرم در هکتار کمتر از عملکرد دانه در تاریخ کاشت متداول با ۴۴۵۵ کیلوگرم در هکتار بود. با توجه به شرایط متغیر محیطی در سال های مورد نظر اثر سال بر همه صفات به استثنای ارتفاع گیاه معنی دار بود. سرمای شدید و یخبندان زمستان در سال زراعی ۸۷-۱۳۸۶ باعث کاهش معنی دار عملکرد دانه شد. نتایج نشان داد که ژنوتیپ های مورد نظر برای همه صفات مورد ارزیابی به استثنای تعداد خورجین در گیاه دارای تفاوت معنی داری بودند. در تاریخ کاشت متداول ژنوتیپ های الیت، MHA ۰۱/۱۸ و زرفام به ترتیب با ۵۰۷۹، ۴۹۰۷ و ۴۸۰۲ کیلوگرم در هکتار دارای عملکرد دانه بیشتری بودند. در تاریخ کاشت تاخیری نیز هایولا۳۰۸، زرفام و شیرالی به ترتیب با ۴۴۸۷، ۴۴۷۴ و ۴۴۴۱ کیلوگرم در هکتار دارای عملکرد دانه بیشتری بودند. اثر متقابل ژنوتیپ × تاریخ کاشت بر همه صفات به استثنای درصد روغن دانه غیر معنی دار بود. در حالی که اثر متقابل سال × تاریخ کاشت بر اکثر صفات مورد بررسی معنی دار بود. به طور کلی نتایج نشان داد که واکنش ژنوتیپ های کلزا به کاشت تاخیری به میزان خیلی زیادی به شرایط آب و هوائی پاییز بستگی دارد و برخی ژنوتیپ های کلزا مثل هایولا۴۰۱ ، هایولا ۳۰۸، زرفام و شیرالی که از سرعت رشد خوبی در اوایل فصل برخوردار بودند در کشت تاخیری عملکرد دانه قابل قبولی داشتند.

Keywords:

کلزا , کاشت تاخیری , درصد روغن دانه , عملکرد و اجزای عملکرد دانه