بررسی استخراج و ویژگی های لسیتین واریته های سویا

چکیده روغن­های گیاهی دارای مقادیر کمی فسفاتید یا فسفولیپید می­باشند. مقدار این ماده در روغن سویا نسبت به سایر روغن­ها بیشتر بوده و ممکن است حتی به ۴ درصد برسد. در فرآیند تولید صنعتی روغن­ها، فسفاتیدها به منزله ماده زیان آور عمل کرده و وجود آنها در روغنی که برای مصرف به بازار عرضه می­شود نیز مسئله ساز است. اما چنانچه این ماده به شکل مناسبی در طی فرآیند تولید روغن جدا شود، دارای کاربردهای ارزشمندی نظیر ایفای نقش امولسیفایری در بسیاری از مواد و  سیستم­های غذایی می­باشد. این ماده متداولا لسیتین سویا نامیده می­شود. از نظر دستیابی به اطلاعات وسیع­تر، این بررسی در مورد ۵ واریته سویا (واریته­های سحر، سیمس، ویلیامز، هیل و گرگان ۳) به عمل آمده است. هگزان به عنوان حلال روغنکشی برای استخراج فسفولیپیدها مناسب نیست زیرا فسفولیپیدها ماهیت قطبی دارند از این رو بهترین حلال مخلوط کلروفرم و متانول است که به دلیل هزینه بالا در کارخانجات عملا مورد استفاده قرار نمی­گیرد، لذا از حلال مورد استفاده فعلی کارخانجات که نوعی هگزان با پلاریته بیشتر و هزینه کمتر است برای این تحقیق استفاده شد، با این حلال، بازده استخراج فسفولیپیدها تا ۷۲/۱ درصد افزایش یافت که در خور توجه است. نظر به این که ترکیب ساختمانی فسفاتید ها می­تواند در امر جداسازی از روغن و ویژگی­های کاربردی آنها موثر باشد، مقدار هر یک از فسفاتیدها (شامل فسفاتیدیل کولین، فسفاتیدیل اتانول آمین، فسفاتیدیل اینوزیتول و فسفاتیدیک اسید) تعیین گردید. نتایج نشان داد که از این حیث به لحاظ آماری بین واریته­های مختلف اختلاف معناداری وجود دارد (۰۵/۰>p) .همچنین نتایج ترکیب اسیدهای چرب فسفاتیدها نشان داد که تفاوت نسبتا کمی میان واریته های مختلف وجود دارد. نتایج آزمون های دیگر نظیر عدد اسیدی، عدد پراکسید، مواد نامحلول در استن، مواد نامحول در هگزان و عدد گاردنر نیز نشان داد که بین واریته های مختلف اختلاف معناداری وجود دارد (۰۵/۰>p).

Keywords:

Oil , Key words: Soybean variety , Phosphatides , Extraction , lecithin , کلید واژگان: سویا , لسیتین , فسفاتیدیل کولین , فسفاتیدیل اتانول آمین , فسفاتیدیل اینوزیتول , فسفاتیدیک اسید