آنالیز و تفسیر داده های حسی با استفاده از تحلیل مولفه های اصلی (PCA)

تحلیل داده ها، پیچیده ترین و مبهم ترین مرحله در اجرای طرح ها و پروژه های ارزشیابی حسی مواد خوراکی و آشامیدنی است و در مقاله های علمی کم ترین بحث های اندیشمندانه و نظام مند در مورد آن صورت گرفته است. مقاله ی حاضر، حاصل بیش از یک دهه تحصیل، تدریس و فعالیت های پژوهشی نویسنده و با بهره گیری از تعدادی منابع معتبر دیگر است. این مقاله با هدف تشریح مراحل تحلیل داده های حسی و استفاده از مولفه های اصلی در تجسم هرچه بهتر داده های حسی و ارایه ی مثال های کاربردی نوشته شده است. در حالی که مرور متون علمی خارجی، حاکی از استفاده ی گسترده از این رویکرد برای تحلیل داده های حسی است؛ ولی تشریح مراحل تحلیل داده ها همراه با جزییات از سوی نویسندگان مطالعات یادشده، کم تر روی داده است. حال آن که این اطلاعات تاکنون به زبان فارسی به صورت منسجم و کاربردی نیز منتشر نشده است. از آن جا که ارایه ی جزییات بیش تر در مورد روش PCA امکان دسترسی پژوهشگران و دانشجویان به اطلاعات کافی و مورد نیاز را فراهم می سازد و راهنمای مناسبی برای آنان در پژوهش های بعدی خواهد بود؛ از این رو تشریح مراحل تحلیل داده های حسی بر پایه ی استفاده از PCA و معیارهای لازم برای تفسیر آن ها ضروری بوده و در این مقاله به آن ها پرداخته شده است.

Keywords:

PCA , Sensory data , sensory evaluation , Principal Component Analysis , داده های حسی , ارزشیابی حسی , تحلیل مولفه های اصلی