نگاهی به سبک انواع تشبیهات تاویلی در شعر مولوی (با تاکید بر قصه روایی و قرآنی حضرت عیسی (ع))

زمینه و هدف: یکی از ویژگی های فکری شعر مولوی بکاردیری مفاهیم قرآنی ازجمله بهره گیری از شخصیتهای قرآنی است. مولوی صرفا در بکارگیری اعلام قرآنی، نگاه تلمیحی اقتباسی ندارد؛ بلکه او با نگاه هرمنوتیکی، عناصر قصه های قرآنی بویژه شخصیت پیامبران را تاویل می کند. مولانا در این فرایند خلاقانه عمل میکند و تصاویر بلاغی از تاویلات خود می سازد. روش مطالعه: نگارندگان این پژوهش با توصیف و تحلیل داده ها بعد از بیان کلیات، انواع تشبیه تاویلی فشرده برخاسته از قصه قرآنی عیسی (ع) را تحلیل می کنند تا رابطه معنادار بسامدها مشخص گردد. یافته ها: در این پژوهش پربسامدترین نوع تشبیه، تشبیه فشرده (بلیغ) اضافی است که مولانا ابتدا قصه یا آیه قرآن را بر مبنای قاعده جری و تطبیق و رهیافت به باطن تاویل می کند؛ آنگاه طبق شیوه بلاغی خود، تصاویر بدیعی همچون عیسی روح، مریم عشق، دهواره قالب، دجال غم، مریم نی و... می آفریند و این بیانگر آن است که مولوی با رویکردی درونی و معرفتی به قصص و شخصیت های قرآنی می نگرد و نگاه نو به شخصیت پیامبران ازجمله حضرت عیسی (ع) دارد. نتیجه گیری: مولانا قصه عیسی (ع) را که امری بیرونی است با ذهنیات و مشرب ذوقی خود می آمیزد و با چشماندازی عرفانی آن را تاویل می کند و این باب را بر مخاطب گشوده است که هرکسی به فراخور فهم و نگرش خود می تواند تصاویر و ترکیبات نغز و بلاغی در سایه تاویل ایجاد نماید. در این مقاله نگارندگان شکل های تشبیه فشرده را بلحاظ نوع تاویل و ابداعی و تقلیدی بودن و نیز حسی و عقلی بودن تبیین کرده اند.

Keywords:

تاویل , جری و تطبیق , تشبیه فشرده , شعر مولوی , عیسی (ع)