بررسی روایی و پایایی نسخه فارسی پرسش نامه بریس برای بررسی کیفیت زندگی در افراد مبتلا به اسکولیوز

اهداف: انحرافات ستون فقرات می تواند کیفیت زندگی افراد به خصوص بزرگسالان جوان را تحت تاثیر قرار دهد. اسکولیوز یکی از شایع ترین این انحرافات محسوب می شود که به دلیلی ناشناخته فرد را مبتلا و موقعیت فردی و اجتماعی او را مختل می کند. سازمان بهداشت جهانی کیفیت زندگی را در نوع وضعیت و موقعیت فرد در زندگی اش با توجه به خصوصیات فردی و اجتماعی می داند. وجود ابزاری مناسب برای ارزیابی کیفیت زندگی فرد می تواند نتایج مثبت کلینیکی و تحقیقاتی را به همراه داشته باشد. در این میان، پرسش نامه ها در دسترس ترین و ارزان ترین ابزار ممکن برای اندازه گیری این متغیر محسوب می شوند. پرسش نامه بریس یکی از مناسب ترین ابزارهای خوداظهاری است که بدین منظور طراحی شده است. محققان زیادی این پرسش نامه را طبق زبان و فرهنگ بومی خود ترجمه و بومی سازی کرده اند. بر اساس دانش نویسندگان این پژوهش تنها نسخه ایتالیایی و انگلیسی و لهستانی این پرسش نامه موجود است. نبود نسخه فارسی این پرسش نامه، محققان این مقاله را بر آن داشت تا به بومی سازی، تعیین اعتبار و تکرارپذیری این پرسش نامه به زبان فارسی بپردازند. روش بررسی: در این مطالعه توصیفی از نوع اعتبارسنجی، ۵۰ نفر از نوجوانان مبتلا که به انحرافات ستون فقرات با میانگین سنی ۱۵/۴۱ و انحراف معیار ۱/۷۷ سال قرار داشتند، بررسی شدند. همه افراد سابقه پوشیدن بریس را به مدت حداقل چهار ماه داشتند. آن ها پس از تکمیل فرم رضایت نامه و با توجه به معیارهای ورود وارد مطالعه شدند. پرسش نامه بریس شامل هشت خرده مقیاس (ابعاد کلی سلامت، فعالیت های فیزیکی، عملکردهای احساسی، میزان اعتمادبه نفس و زیبایی شناختی، سرزنده بودن، فعالیت های مدرسه ای، درد بدن، تعاملات اجتماعی) و درمجموع ۳۴ آیتم است. فرد شرکت کننده احساسات خود را طی یک و سه ماه گذشته با انتخاب گزینه مناسب بیان می دارد. برای انجام مراحل ترجمه و بومی سازی، ابتدا از نویسنده اصلی پرسش نامه تاییدیه دریافت شد (پست الکترونیکی). پرسش نامه طبق گایدلاین آقای بیتون طی شش مرحله ترجمه شد: ترجمه نسخه اصلی به زبان فارسی (ترجمه رو به جلو) توسط سه فرد دوزبانه (انگلیسی و فارسی)، تهیه یک پیش نسخه واحد به زبان فارسی توسط گروه مترجمان و محققان، ترجمه رو به عقب پیش نسخه فارسی به انگلیسی، تهیه یک نسخه واحد به زبان انگلیسی، ارسال نسخه انگلیسی به نویسنده اصلی و اخذ تاییدیه همسان بودن پرسش نامه جدید با پرسش نامه اصلی. درنهایت پیش نسخه فارسی پرسش نامه بریس،در اختیار ۱۰ نفر متخصص ارتوز و پروتز و ۱۰ نفر بیمار مبتلا به اسکولیوز (نمونه پایلوت) قرار گرفت تا روایی ظاهری آن بررسی شود. پیش نسخه پس از تایید نمونه های پایلوت به عنوان نسخه اصلی فارسی پرسش نامه بریس (BrQ-P) در نظر گرفته شد. برای بررسی میزان روایی، BrQ-P همراه با نسخه فارسی پرسش نامه SRS-۲۲r در اختیار پنجاه نفر شرکت کننده قرار گرفت؛ سپس برای ارزیابی تکرارپذیری آزمون پس آزمون، بعد از گذشت هفت روز، پرسش نامه ها توسط همان شرکت کنندگان تکمیل و برای انجام تجزیه و تحلیل آماری بررسی شدند. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه ۱۷، تجزیه و تحلیل شدند. سطح معناداری ۰/۰۵ برای آنالیز داده ها در نظر گرفته شد. یافته ها: افراد شرکت کننده در نمونه پایلوت اظهار داشتند که تمامی آیتم ها قابل فهم و آسان هستند. مقدار همسانی درونی (Internal consistency) پرسش نامه بریس با آلفای کرونباخ ۰/۹۳۵ بسیار خوب بود. میزان ضریب همبستگی درونی رده ای (Intra-class correlation coefficient, ICC) با ۹۵ درصد دامنه اطمینان معادل ۰/۹۳ (۰/۹۵-۰/۹۰) به دست آمد که نشان دهنده پایایی آزمون پس آزمون خوب و مطلوب است؛ همچنین ارتباط بین نسخه فارسی پرسش نامه بریس و پرسش نامه فارسی SRS-۲۲r با استفاده از آزمون ضریب همبستگی پیرسون بررسی شد. میزان این همبستگی برابر با ۹۰/۰ به دست آمد که نشان دهنده ارتباط بسیار خوب بین دو نسخه فارسی این دو پرسش نامه است ( P<۰/۰۰۱). نتیجه گیری: نسخه فارسی پرسش نامه بریس ابزاری معتبر و قابل اعتماد است که می تواند برای ارزیابی میزان تاثیر بریس های ستون فقرات بر کیفیت زندگی افراد در مطالعات آینده استفاده شود.

Keywords:

Brace questionnaire , Validity , Reliability , Quality of life , پرسش نامه , بریس , روایی , پایایی , کیفیت زندگی