تاثیر پذیری نقوش پارچه های گورکانیان از هنر ایران دوره صفویه

پارچه و کاربرد نقوش در صنعت نساجی به مقتضای اقلیم زیست، درجه تمدن و فرهنگ، عقاید مذهبی و آداب و رسوم دستخوش دگرگونیهای بیشمار و شگفت انگیزی شده است. بررسی تحول پوشاک و پارچه های متنوع نه تنها از نظر تاریخ و هنر قابل اهمیت است، بلکه از دید جامعهشناسی و فهم روانشناسی ملتها نیز درخور توجه است. تاریخ نقوش هم عرض تاریخ پارچه و لباس پیش رفته است، از این رو بهطور مستقیم و غیرمستقیم از زاویه مفهومی و موضوعی این تاریخ قابل بررسی خواهد بود. مقایسه نقشمایه ها و طرح پارچه های هند گورکانی با منسوجات و آثار هنری ایران صفوی، حاکی از آن است که بافندگان هندی تحت تاثیر هنر ایران آثاری خلق کردهاند که تمایز آنها از یکدیگر بهسختی امکانپذیر است. گورکانیان با توجه به تاثیرات بسیار از هنر ایران در بسیاری از طراحیها بهصورت آگاهانه، سعی بر بومی سازی نقوش و نقشمایه های به کار رفته همچون نقش محرابی کرده اند. نقشمایه های متنوعی از جمله آرایه های تزئینی، گیاهی، حیوانی و تصویری در پارچه های هندی گورکانی به کار رفته که بیشک تا مقدار زیادی با توجه به شرایط آن زمان از ایرانیان تاثیر گرفته است. هدف اصلی این پژوهش دسته بندی نقوش پارچه های دوره صفویه و گورکانی می باشد و محور اصلی پژوهش طرحها و نقشهای بافته شده در پارچه های صفویه و گورکانی است. بر همین اساس با دسته بندی طرحها و نقشها به سطح و میزان تاثیر آنها بر هم پرداخته و نقوش گیاهی، انسانی، حیوانی و نقوش خط نگاره را به صورت تطبیقی مورد مطالعه قرار داده شده است.

Keywords:

پارچه , صفویه , گورکانیان , نقوش