بررسی تطبیقی مراتب ارواح از منظر عزیز نسفی و نجم الدین رازی

در پژوهش حاضر آرای نجم الدین رازی و عزیز نسفی در باب مراتب ارواح و وجوه اشتراک و افتراق آن­ها بررسی می شود. نتایج نشان می دهد آرای آن­ها در باب هستی و آفرینش ضمن تاثیرپذیری از دیدگاه حکما با نوآوری های بسیاری همراه است و زمینه های مشترکی در دیدگاه های آن­ها مشاهده می شود. صرف نظر از تشابهات صوری و بهره گیری از یک تشبیه مشترک، از نظر محتوایی نیز شباهت هایی بین دیدگاه های آن­ها وجود دارد؛ از جمله: ۱ مراتب ارواح عطایی هستند و در آن­ها تبدیلی صورت نمی گیرد؛ ۲ کمال انسان در تعلق روح به قالب است، زیرا جسم معدن کدورت و ظلمت است و زمینه طلب کمال را در انسان فراهم می کند؛ ۳ هر دو عارف با طرح مراتب ارواح به تبیین قوس نزول در دایره هستی می پردازند. توجه به سیر استکمالی و بازگشت به مبدا نیز قوس صعود را در دایره هستی ترسیم می کند. شباهت های مذکور می تواند دلیلی بر اثرپذیری عزیز نسفی از نجم الدین رازی تلقی شود.

Keywords:

ارواح , عزیز نسفی , مراتب ارواح , نجم الدین رازی