تحلیل تطبیقی شگردهای هنجارگریزی معنایی در اشعار شیرکو بیکس و سیدعلی صالحی (بررسی موردی تو می توانی با جرعه ای بوسه دیگربار مرا بیافرینی و آخرین عاشقانه های ری را)

هنجارگریزی معنایی با گونه های مختلفی که دارد، از مهم ترین شگردهای هنجارگریزی در فرآیند تکوین زبان ادبی است و نقش مهمی در بازنمایی وجوه معنا، تخیل و تصویر در زبان ادبی دارد. شیرکو بیکس و سیدعلی صالحی به عنوان دو نماینده مهم شعر معاصر کردی و فارسی، از شگردهای مختلف هنجارگریزی معنایی در آفرینش های ادبی خود بهره برده اند. از این روی، تحلیل تطبیقی شگردهای مختلف هنجارگریزی معنایی در شعر این دو شاعر، از ضروریات پژوهش در این حوزه است. در این پژوهش با تکیه بر شگردهای مختلف هنجارگریزی معنایی، به بررسی و تحلیل نمودها و کارکردهای مختلف شگردهای هنجارگریزی معنایی در شعر شیرکو بیکس و سیدعلی صالحی می پردازیم، چنان که بتوان شناخت بهتری از ساخت زبان ادبی در شعر این دو شاعر حاصل کرد و پیوند بسامدها و کارکردهای مختلف شگردهای هنجارگریزی معنایی با جهان بینی های شاعرانه موجود در اشعار آن ها را تبیین کرد. برای این منظور، دو مجموعه شعر تو می توانی با جرعه ای بوسه دیگربار مرا بیافرین از بیکس و آخرین عاشقانه های ری را از صالحی مبنای بررسی و تحلیل قرار گرفته اند. نتایج پژوهش نشان می دهد از میان گونه های مختلف هنجارگریزی معنایی، «تجرید»، «تجسم» (با زیرشاخه های: سیال پنداری، جسم پنداری و جاندارپنداری)، «رنگ آمیزی» (با زیرشاخه های: رنگ دادن به عناصری متفاوت از رنگ خود و رنگ دادن به امور یا عناصر انتزاعی و فی نفسه بی رنگ)، «حس آمیزی» و «پارادوکس»، از مهم ترین و پربسامدترین شگردهای مورد استفاده بیکس و صالحی در هنجارگریزی های معنایی است و با توجه به رویکردها، تجربه های زیستی و جهان بینی های خاص حاکم بر اشعار هر یک از این دو شاعر، گونه های هنجارگریزی معنایی نیز با شکل ها و بسامدهای مختلف در اشعار بیکس و صالحی نمود یافته اند. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است و داده­ها به شیوه کتابخانه­ای و سندکاوی گردآوری شده­اند.

Keywords:

شیرکو بیکس , سیدعلی صالحی , زبان ادبی , هنجارگریزی , هنجارگریزی معنایی