توێژینه وه یه کی شیکارانه ی ده ستخه تی توحفه تولخوللان فی زمانێ کوردان بەرهەمی مه لا مه حموود بایه زیدی

پوخته   مه لا مه حموود بایه زیدی (۱۷۹۷-۱۸۶۳) یه کێک له و نووسه ره کوردانه ی که نه قشی گه وره ی له سه ر سه ره تاکانی ئه ده بیاتی نووسراوی کوردی چاندووه و به پشتیوانی ئه لیکساند ر ژابای قونسولۆسی ڕووسی له ئه رزه ڕۆم، خزمه تێکی به رچاوی به ئه ده بیاتی نووسراوی کوردی کردووه . تا ئێستا له به رهه می عادات و رسوماتنامه ی ئه کرادی و چل حیکایه ت و چه ند ورده نووسینێکی تر بترازێ، به رهه می دیکه ی ساغنه کراوه ته وه . ئه م توێژینه وه یه تیشک ده خاته سه ر به رهه مێکی ئه و نووسه ره ی کورد له باره ی زمان و ڕێزمانی کوردی که له ساڵی ۱۸۵۶ بۆ خاتری «ژابا»ی داناوه . باسه که وێڕای ساغ کردنه وه ی ته واوی ده ستخه ته که ، شێواز و ڕوانینه کانی بایه زیدی بۆ زمانی کوردی و ڕێزمانه که ی ده خاته ڕوو له چۆنیه تی کارتێکراوی لە ڕێزمانی عه ره بی و ورده کارییه کانی تایبه ت به زمانی کوردی و به راوردییه زمانییه کانی له هه مبه ر زمانی تورکی و تێکه ڵ کردنی به شێک له وشه و ئاخاوتنه کانی زاری کرمانجی ناوه ڕاست له گه ڵ زاری کرمانجی ژووروو و داهێنانی له دروست کردنی تێگه ھ و زاراوه تایبه ته کانی زانستی زمان و دیالۆگه کانی بۆ فێربوونی زمان و شێوازی هاوواتا و به شه کانی ئاخاوتن له ناو زاری کوردیی کرمانجی ژووروودا ده بنه ته وه ری توێژینه وه که .گرنگیی ئه م توێژینه وه یه له وه دایه یه که م جاره ئه م ده ستخه ته ساغده کرێته وه و ده بێته یه که م به رهه می ڕێزمانی کوردی که به فراوانی له باره ی وشه سازی و ڕسته سازی و ده نگ سازی و فه رهه نگ سازی دواوه . وێڕای ئه وه ی یه که م جاره ده ستخه تێکی کوردی پێش ۱۷۰ ساڵ له مه وبه ر ساغده کرێته وه . گرنگیی ئه م توێژینه وه یه له وه دایه یه که م جاره ئه م ده ستخه ته ساغده کرێته وه و ده بێته یه که م به رهه می ڕێزمانی کوردی که به فراوانی له باره ی وشه سازی و رسته سازی و ده نگسازی و فه رهه نگسازی دواوه . وێڕای ئه وه ی یه که مجاره ده ستخه تێکی کوردی پێش ۱۷۰ ساڵ له مه وبه ر ساغده کرێته وه .وشه ی سه ره کی: ڕێزمانی کوردی، زاری کرمانجی ژووروو، وشه سازی، فه رهه نگ، مه لامه حموودی بایه زیدی، ژابا.

Keywords:

ڕێزمانی کوردی , زاری کرمانجیی ژووروو , وشه سازی , فه رهه نگ , مه لا مه حموود بایه زیدی , ژابا