بررسی اثرات فارماکولوژیک داروها در کتاب مفردات القانون فی الطب

شناخت اثرات داروها بر بدن انسان که موضوع دانش فارماکولوژی پزشکی می باشد، مورد توجه خاص ابن سینا بوده است. شیخ الرئیس در کتاب دوم القانون فی الطب که موضوع آن مفردات ادویه و بررسی داروشناختی داروها می باشد، به طور مفصل به شناخت اثرات داروها از طریق آزمایش و از طریق قیاس پرداخته است. وی به تجربیات حیوانی و هم چنین تجربیات انسانی برای تایید آثار یک دارو معتقد بوده است، ولی معیار نهایی برای پذیرش اثر دارو را تجربیات انسانی و بالینی می داند؛ مبحثی که امروزه تحت عنوان Clinical Trial (کارآزمایی بالینی) در فارماکولوژی جدید مطرح است. ابن سینا درباره ی صحت آزمایش های پایه و بالینی شرایط متعددی را مطرح می کند که نشان دهنده ی دقت این نابغه ی بزرگ تاریخ است. ابوعلی سینا ضمن احترام به نظرات اساتید و ذکر سخنان آن ها هر گاه تضادی بین نظرات ایشان و آزمایش های صحیح، مشاهده می نموده است، نتایج آزمایش ها و پیروی از حقیقت را ترجیح می داده و با صراحت کامل نظرات و نتایج آزمایش های خود را با صداقت تمام و احترام بیان نموده است. در این تحقیق به بررسی اجمالی دیدگاههای ابن سینا در رابطه با اثرات فارماکولوژیک داروها هم چنین به مقایسه ی شناخت اثرات داروشناختی تعدادی از داروها از دیدگاه ابن سینا و متون پزشکی جدید اشاره شده است.

Keywords:

Avicenna , Pharmacology , Iranian traditional medicine , Qanun , ابن سینا , فارماکولوژی , طب سنتی ایران , قانون