مکان یابی مناطق مناسب پخش سیلاب با روش تصمیم گیری BWM (مطالعه موردی: حوزه آبخیز سدفرخی-خراسان جنوبی)

در دهه ­های اخیر، مشکلات ناشی از بروز خشکسالی­ ها از یک سو و سیلاب ­های مخرب از سوی دیگر، مدیران و دست ­اندرکاران مدیریت منابع آب کشور را بر آن داشته است که نسبت به اجرای طرح ­های پخش سیلاب و تغذیه مصنوعی اهتمام بیش­تری داشته باشند. استفاده از سازه ­های بهره ­برداری آب به عنوان یکی از راهکارهای کاهش خسارت سیل همراه با بهینه­ سازی بهره­ برداری از سیلاب در احیای منابع طبیعی از دیرباز در نقاط مختلف جهان متداول بوده است. با توجه به این که می­ توان با طراحی و اجرای دقیق این اقدامات، احتمال بروز سیلاب و خسارات را به میزان قابل توجهی کاهش و سفره­های زیرزمینی را تغذیه نمود. در این پژوهش از تلفیق سامانه های اطلاعات مکانی و روش بهترین-بدترین (BWM) برای تعیین مناطق مناسب پخش سیلاب استفاده شد. ۱۲ معیار تاثیرگذار بر اساس نظر کارشناسان در منطقه برای پخش سیلاب شناسایی شدند و وزن هر معیار با استفاده از روش بهترین و بدترین حساب شد، که معیار نفوذپذیری با ۳۳/۰ بیش­ترین تاثیر را در مکان­یابی داشته است. لایه­های اطلاعاتی در محیط GIS برای هر معیار آماده شد، در نهایت، با تلفیق لایه ­های اطلاعاتی کل منطقه برحسب معیارهای وزن دهی شده پهنه بندی شد. محدوده­ها به پنج طبقه در طیف کاملا نامناسب تا کاملا مناسب تقسیم شد. نتایج نشان داد که بیش­تر سطح محدوده در وضعیت کاملا نامناسب با مساحت ۲۹۸۷۲۵ هکتار، نامناسب با مساحت ۲۱۰۰۰، وضعیت متوسط با مساحت ۱۴۳۰۰ هکتار و مناطق مناسب و کاملا مناسب با مساحت ۴۵۸۱۱ هکتار است. هم چنین نفوذپذیری، شیب، و زمین شناسی به ترتیب با وزن های ۵/۰، ۱۸۶/۰ و ۱۳/۰ رتبه های اول تا سوم را کسب کرده اند.

Keywords:

MCDM techniques , prioritization , Qaynat city , underground aquifers , watershed management , آبخیزداری , سفره های زیرزمینی , اولویت بندی , تکنیک های MCDM , شهرستان قائنات.