واکاوی روان شناختی انسانیت زدایی در رمان بندر فیلی اثر بختیار علی

بختیار علی از رمان ­نویسان بلندآوازه کرد معاصر است که رویکرد ویژه او در آثار ادبی­ اش، بازنمایی رنج ­های مردم کرد در سرزمین ­های تحت اشغال دولت ­های توتالیتر و استعمارگر و تصویر انسانیت منکوب ­شده و به­ تاراج ­رفته انسان معاصر در دوره هژمونی جنگ و اسلحه بر سرنوشت مردم ستمدیده و استبدادزده است. رمان بندر فیلی که در آن به تصویرسازی نسل­ کشی و تبعید کردهای فیلی عراق پرداخته شده، روایتی واقعی از تباهی زندگی کودکی فیلی است که مردمش با انکار هویت روبرو بوده و سرنوشت او و مادرش در گردابه انسانیت ­زدایی توسط بعثی­ ها، به رنج و بی ­بهره ­گی از آزادی و حق زندگی و پایمال شدن کرامت انسانی می­ انجامد. از آن روی که تاکنون جستار مستقلی به بررسی انسانیت ­زدایی در رمان بندر فیلی نپرداخته است، نگارنده بر آن است تا به بررسی این پدیده در این رمان بپردازد. مساله بنیادین پژوهش حاضر این است که بن مایه ­های انسانیت­ زدایی، چگونه و در چه قالب ­هایی در رمان بندر فیلی، نمود یافته و با چه مفاهیمی پیوند خورده است؟ جهت بررسی این مساله، نگارنده از روش توصیفی تحلیلی مبتنی بر بررسی روان­شناختی بن مایه ­های انسانیت ­زدایی در این رمان بهره گرفته­­ است. انسانیت­ زدایی قومی و نژادی، انسانیت ­زدایی مضاعف، انسانیت ­زدایی مکانیکی، انسانیت ­زدایی حیوانی، اهریمن­ انگاری و ذهن­مندی ­زدایی از پربسامدترین جلوه ­های انسانیت ­زدایی در رمان بندر فیلی است که دستاویزی در جهت توجیه پروسه نسل­ کشی و تبعید و وسیله ­ای برای ادامه روند تحقیر و شکنجه روحی و جسمی و سیطره افکندن هرچه بیشتر بر سرنوشت قربانی بوده و چرخه تخریب و تباهی شخصیت به ­عنوان سوژه سرکوب ­شده و فراموش­ شده را سرعت بخشیده است.

Keywords:

ادبیات سیاسی , انسانیت زدایی , دیگرستیزی , ادبیات کردی , بختیار علی , بندر فیلی