شناسایی، تحلیل و رتبه بندی مولفه های تهدیدکننده تالاب بین المللی امیرکلایه به روش دلفی فازی با تاکید بر جامعه محلی حاشیه تالاب

ارزیابی تهدیدها ی موثر بر اکوسیستم ها به منظور توسعه راهبردهای مناسب مدیریت محیط زیستی، پایش و ارزیابی آن ها امری ضروری است. پناهگاه حیات وحش و تالاب بین المللی امیرکلایه با مساحت ۱۲۳۰ هکتار در دهستان شیرجوپشت، بخش رودبنه، شهرستان لاهیجان در استان گیلان واقع شده است. در این تحقیق ابتدا جهت تدوین معیارهای و زیر معیارهای پژوهش، از منابع کتابخانه ای همچنین نتایج حاصل از طرح تدوین برنامه مدیریت زیست بومی تالاب امیرکلایه(۱۳۹۹) استفاده شد. در تدوین این برنامه ۳۰ نفر از ذی نفعان و بهره بردان تالاب شرکت داشتند. سپس به منظور استخراج و تبیین دقیق مشکلات و مسائل تالاب پرسشنامه ای با معیارهای اولیه طراحی و به ۱۵ نفر از متخصصین مطلع به مدیریت تالاب امیرکلایه ارسال شد. در گام بعدی نظرات متخصصین ازنظر نرمال بودن به کمک آزمون کولموگروف- اسمیرنف موردسنجش قرار گرفت و درنهایت مشکلات و مسائل شناسایی شده به روش دلفی فازی رتبه بندی شدند. نتایج نشان داد که معیار بیولوژیک با سه زیر معیار، معیار فیزیکوشیمیایی با شش زیر معیار، معیار اقتصادی با شش زیر معیار، معیار اجتماعی با ۱۲ زیر معیار و معیار فرهنگی با چهار زیر معیار مهم ترین معضلات تالاب بودند. نتایج حاصل از رتبه بندی زیر معیارها نشان داد که ورود گونه های مهاجم و رشد و تجزیه گیاهان با امتیاز ۳۸/ ۰در بخش بیولوژیکی و کاهش عمق و سطح تالاب همچنین آلودگی تالاب به کود و سموم کشاورزی به ترتیب با امتیاز ۲۱/۰ و ۲۰/۰ در بخش فیزیکو شیمیایی حائز بالاترین رتبه بودند. افزایش سطح زیر کشت اراضی شالی کاری روستاهای حاشیه تالاب با امتیاز ۱۹/۰ ، برداشت بی رویه آب تالاب و فقر اقتصادی جوامع محلی هر یک با امتیاز ۱۸/۰ از مهم ترین زیرمعیارهای اقتصادی شناسایی شدند. شکار غیر مجاز و بی رویه با امتیاز ۱۱/۰ و عدم تعامل و مشارکت بین سازمانی در مدیریت تالاب در گروه های ذینفع تالاب با امتیاز ۱۰/۰ از مهم ترین زیر معیارهای اجتماعی و درنهایت زیر معیار های فرهنگی، عدم آگاهی جوامع محلی (ساکنین روستاهای حاشیه تالاب) و مدیران و ذی نفعان تالاب به ترتیب با امتیاز ۳۱/۰ و ۳۰/۰ حائز بالاترین رتبه بودند. استفاده از سایر روش های دیگر کمی سازی عوامل تهدید کننده تالاب در دستیابی به نتایج دقیق تر و کامل تر به منظور اجرای موفق تر برنامه مدیریت زیست بومی امیرکلایه و دستیابی به توسعه پایدار روستاهای حاشیه تالاب مثمر ثمرخواهد بود.

Keywords:

تخریب تالاب , جامعه روستایی معیار , مدیریت زیست بومی