جایگاه بینامتنیت احادیث نبوی در اندیشه سیاسی ابوالحسن ماوردی در قوانین الوزاره

قوانین الوزاره اثر ابوالحسن ماوردی (د. ۴۵۰ ق)، محدث و اندیشمند سیاسی سده پنجم هجری است که به شرح وظایف و الگوهای رفتاری وزیران و نیز ساختار اجرایی دستگاه وزارت پرداخته است. اقتباس یا بینامتنیت مستقیم یا خارجی احادیث نبوی به صورت نقل عینی ده ها حدیث نبوی، نقش موثری از نظر کیفی در شکل گیری این اثر داشته است؛ از این رو این پژوهش می کوشد با شیوه ای کتابخانه ای و روش تحلیلی - توصیفی، یعنی با تمرکز بر مضامین مشترک یا گره های انسجامی فیمابین متن احادیث مورد اقتباس و متن قوانین الوزاره، به تحلیل نقش احادیث نبوی در برساختن اندیشه سیاسی ماوردی در قوانین الوزاره بپردازد؛ بدین منظور متن قوانین الوزاره و بینامتنیت احادیث آن در بخش های ظهور این بینامتنیت ها در متن، تحلیل مضامین شده است و حلقه های مشترک متن و بینامتنیت ها به عنوان مقولات مشترکی که حاصل فکر سیاسی ماوردی بوده، استخراج گردیده است تا بتوان اهداف وی از این همخوان سازی متن و بینامتنیت را تحلیل کرد. نتایج نشان داد ماوردی به منظور تدوین اندرزنامه ای برای کارگزاران حکومتی، نه تنها در الگوهای رفتاری کارگزاران، بلکه تقریبا در تمامی مقولات قوانین الوزاره، یعنی ساختار حکومت کارامد و اصول زیربنایی جامعه، از احادیث نبوی برای افزایش قدرت اثرگذاری تجویزهای سیاسی خویش بهره برده و تنوع موضوعی احادیث را با توان ارتباط ادبی در گفتمان حکمرانی به تضمین گرفته است.

Keywords:

قوانین الوزاره , ماوردی , حدیث نبوی , بینامتنیت , اندیشه سیاسی