بررسی اثرات کنترل منابع آلاینده نقطه‎ ای بر کیفیت منابع آب حوضه آبریز مبتنی بر مدل هیدرولوژیکی و کیفیت آب SWAT؛ مطالعه موردی: حوضه سیمره

فراوانی بارهای فسفر، نیتروژن و رسوبات در سطح حوضه های آبریز متاثر از مراکز آلاینده نقطه ای و غیرنقطه ای و ناشی از فعالیت های کشاورزی، دامپروری، توسعه صنعت و غیره، تهدیدهای فزاینده ای را متوجه منابع آب های سطحی در کشور نموده است. در این کار تحقیقاتی مدل سازی شرایط هیدرولوژیکی، رسوب و مواد مغذی در منابع آب حوضه آبریز سیمره در مقیاس گسترده مکانی و زمانی در مدل SWAT، توسعه یافته و سپس واسنجی و اعتبارسنجی شده است. عملکرد مدل در شبیه ‎سازی دبی جریان، رسوب و مواد مغذی در ایستگاه های مختلف آب سنجی، رسوب سنجی و کیفیت منابع آب با استفاده از شاخصه‎ های آماری R۲ (ضریب همبستگی) و NS (نش-ساتکلیف) مورد ارزیابی قرار گرفته است. واسنجی و اعتبارسنجی مدل SWAT با استفاده از مدل SWAT-CUP و تکنیک SUFI۲ انجام پذیرفته است. ضریب NS در کلیه ایستگاه های هیدرومتری برای دبی، رسوب، نیتروژن کل و فسفر کل به ترتیب بیش از ۰/۵۱، ۰/۵۳، ۰/۵۲ و ۰/۴۷ و ضریب R۲ بیش از ۰/۵۹ ، ۰/۶۱،  ۰/۶ و ۰/۶۷ برای دوره واسنجی بوده است. بر اساس نتایج حاصل، حذف کامل بار فسفر پنج واحد آلاینده نقطه ای مهم سبب کاهش متوسط غلظت فسفر خروجی از حوضه از ۱/۳۴ میلی گرم در لیتر به ۱/۱۴ میلی گرم در لیتر خواهد شد. همچنین، فاضلاب شهری کرمانشاه نقش به مراتب حائز اهمیتی در میان منابع آلاینده نقطه ای در تخریب کیفیت آب حوضه دارد. بارهای آلاینده غیرنقطه ای (کشاورزی و دامپروری) و فرسایش خاک نیز، نقش قابل توجهی در زوال کیفیت منابع آب حوضه در مقایسه با واحدهای آلاینده نقطه ای دارند.

Keywords:

آلاینده های نقطه ای و غیر نقطه ای , مدل سازی کمیت و کیفیت , SWAT , SWAT CUP