کاوشی در چالشهای پارادایم «عقلانیت ابزاری» در اقتصاد متعارف (با ارائه دیدگاه «عقلانیت محدود با رویکردی جدید»)
Publish Year: 1402
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: Persian
View: 45
This Paper With 23 Page And PDF Format Ready To Download
- Certificate
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_IEE-20-39_006
تاریخ نمایه سازی: 29 اردیبهشت 1403
Abstract:
از میان عوامل مهم و موثر در اقتصاد متعارف، «عقلانیت» از جایگاه ممتازی برخوردار است. اقتصاددانان نظام سرمایهداری «عقلانیت ابزاری» را که متکفل تامین مطلوبیت، نفع و لذت شخصی و حداکثرسازی آن است، بهمثابه پیشفرضی جایگزین ناپذیر در زیرساخت اقتصاد شناسایی میکنند.اکنون سخن بر سر آن است که آیا عقلانیت ابزاری رایج در اقتصاد نئوکلاسیک، بهعنوان یکی از وجوه عقلانیت، میتواند ماموریت انتظاری خود را به سامان برساند؟ «عقلانیت محدود» هربرت سایمون، رویکرد به نسبت جدیدی است که به این پرسش، پاسخ منفی داده، خود را در نقش جایگزین مناسب مطرح میکند. آیا این رویکرد تازه، چالشهای عقلانیت در نظام سرمایهداری را به دست فراموشی سپرده است؟ یا اینکه بنیان عقلانیت در تفکر سکولار دچار آسیبهای اساسی است؟ فرضیه نگارنده این است که هر دو رویکرد (عقلانیت کامل و عقلانیت محدود) با بحران در زیرساخت خود مواجه هستند. شناخت دقیق ماهیت عقل و عقلانیت در انسان میتواند نارساییهای موجود در پارادایم پیشگفته را برطرف کند. نکته محوری فرضیه، افزون بر فاجعهآمیز بودن نگاه تکبعدی و با تفسیر خاص به مقوله عقلانیت، این است که عقل و به تبع آن عقلانیت را نمیتوان بیش از پتانسیل ذاتی آن و دیگر عوامل محدودیتزا، مورد اتکاء قرار داد؛ در این راستا، پنج نوع محدودیت برای نخستینبار و بهعنوان دیدگاهی نوین (دیدگاه «عقلانیت محدود با رویکردی جدید») و با اتکاء به مبانی دینی و عقلانی، در این نوشتار احصا شده است.
Keywords:
Authors
محمود دهقانی
استادیار، اقتصاد، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، قم، ایران
مراجع و منابع این Paper:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این Paper را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود Paper لینک شده اند :
