بررسی کارکرد صفت در تاریخ بیهقی

علم دستور زبان فارسی، قواعد، سازه ها و عناصر زبان فارسی را شامل می شود. کارکردهای معنایی و چگونگی ترکیب و تعبیرهر یکی از آنها به حیطه ی زبان شناسی و معناشناسی مرتبط هستند. در حوزه لفظ زبان شناسی با صورت یا شکل عناصر زبانی و درحوزه ی محتوا با معنا سروکار دارد. منظور اصلی از معنی شناسی شناخت توانایی سخن گوبان به یک زبان در فهمیدن صحبت ها وپی بردن به منظورهای یکدیگر است. صفت یک عنصر زبانی است که هر نویسنده ای با به کارگیری آن مقصود کلامش را بهمخاطبش می رساند. در این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی, کارکردهای دستوری صفات مفهومی همچون بیانی، اشاره، مبهم،پرسشی و تعجبی توصیف شده است. علاوه بر این تعداد آنها در نامه ها و گفت وگوهای برگزیده «تاریخ بیهقی» از قبیل «نامه فتحسلطان مسعود»، «نامه حره ختلی به سلطان مسعود»، «نامه امیر محمود به دربار سلطان مسعود درباره قصه خیشخانه» و «در دومشافهه (رویاروی سخن گفتن) سلطان مسعود با حصیری» استخراج کرده سپس به تحلیل انگیزه ها و مقاصد بلاغی آنها پرداختهشده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که با توجه به بررسی های بلاغی این پژوهش درباره ی انواع صفات مفهومیهمچون اشاره، شمارشی، بیانی، تعجبی، پرسشی و مبهم، در سه نامه ی «حره ختلی» «نامه امیر محمود درباره ی قصهخیشخانه»، «نامه ی فتح سلطان مسعود» و دو مشافهه ی سلطان مسعود با حصیری دریافت می شود که صفت بیانی باتعداد ۸۸ بیشترین کاربرد و صفت تعجبی با تعداد ۱ مورد کمترین کاربرد را دارد. مهمترین کارکرد معانی این صفاتعبارتند از: ۱. تعظیم ۲. کثرت ۳. ابهام ۴. تحقیر ۵. تعریف و تاکید ۶. اعجاب ۷. پرسش.

Keywords:

صفت , معنا , دستور , تاریخ بیهقی