بررسی تعارض ادله در اصول فقه

نظربه حکومت و ورود از ابتکارات شیخ انصاری به شمار می آید که در استنباط احکام شرعی و در برخورد با ادله کاربرد فراوان دارد. نظریه های حکومت و ورود در بحث تعارض مورد استفاده قرار گرفته است و به نوعی راه گشای آن می باشد. تعارض عبارتست از ناسازگاری مدلول دو دلیل به گونه تناقص و یا تضاد به صورت دو مقوله مستقر و غیر مستقر عنوان شده است؛ به عبارتی هرگاه واقعا میان مدلول تنافی به گونه ای تناقض یا تضاد وجود داشته باشد آن را تعارض مستقر می نامند، ولی در مواردی که هرچند به نظر اول میان ادله تعارض وجود داشته باشد، اما پس از اندک تاملی عرف به راه حل آن به آسانی دست یابد و در واقع به علت فقدان شرایط تضاد و تناقض، تعارضی وجو د نداشته باشد آن را تعارض غیر مستقر (ظاهری) می نامند. نظریه های حکومت و ورود از راه حل های رفع تعارض غیر مستقر (ظاهری) می باشند گرچه از دیگر روش هایی نظیر تخصیص و تخصص هم می توان بهره جست. در حکومت ابتدای دلیل عامی برای موضوعی وجود دارد، سپس دلیل دوم برخی از افراد دلیل اول را از موضوع آن به طور اعتیاری و تعبدی (نه واقعی) خارج می کند تا آن افراد از حکم خارج شوند و برعکس آن هم می شود که برخی از افراد که حقیقا دخل در موضوع دلیل عام نمی باشند. به طور تعیدی داخل در موضوع دلیل عام نماید و در نظریه ورود، افرادی را که واقعا جزء حکم عامی هستند را تعیدا (به موجب قانون یا شرع) از شمول قانون خارج یا افرادی که واقعا جزء حکم عامی نیستند را تعیدا (به موجب قانون یاشرع) وارد آن قانون نمود.

Keywords:

تعارض ادره , حکومت , ورود , تخصیص , تخصص