تعبیر کنایه در زبان فارسی بر مبنای دیدگاهی ادراکی

کنایه در سنت مطالعه بلاغت به سخنی اطلاق میشود که دارای دو معنی است و مخاطب با توجه به شرایط از مفهوم صریح آن به مفهوم ضمنیاش پی میبرد. نگاهی به پیشینه مطالعه کنایه نشان میدهد که این صنعت که امروزه دیگر صرفا محدود به حوزه ادب نیست و در گفت وگوهای روزمره سخنگویان کاربرد عام دارد، همواره با فرایندهای دیگری نظیر استعاره، مجاز، معنی ضمنی و جز آن خلط شده است. در مقاله حاضر، ضمن اشاره به این همپوشیها به دنبال آنیم تا تعریف مشخص و مستقلی از کنایه به دست دهیم. به­ویژه میکوشیم تا از منظری تحلیلی توصیفی و به کمک دادههای متعدد از جملات روزمره سخنگویان زبان در چارچوب نگرشی ادراکی به بررسی چگونگی درک و تعبیر کنایه بپردازیم. این پژوهش نشان میدهد که سخنگویان با تکیه بر اطلاعات بافتهای ادراکی، اعم از بافت زبانی یا بافت A، بافت موقعیتی یا B و اطلاعات از پیشموجود در حافظه یا بافت C کنایه را تعبیر میکنند. در این میان، وجود اطلاعی خاص در بافت C نقشی عمده ایفا میکند که براساس آن، هر جملهای را میتوان در معنی متناقضش تعبیر کرد.

Keywords:

کنایه , دیدگاه ادراکی , بافت ادراکی , تعبیر معنایی