ارزیابی کارایی برخی روش های مقابله با فرسایش بادی در مناطق بیابانی (مطالعه موردی: بیابان کاشان)

عملیات بیولوژیک مقابله با فرسایش بادی باید در بستر آرام ماسه زارها صورت گیرد و این کار به دلیل وجود بادهای با سرعت زیاد همواره با مشکلاتی مواجه است؛ بنابراین پیش شرط لازم برای متوقف کردن جابه جایی ماسه ها، ایجاد موانع بر سر راه حرکت آن ها است تا طی چند سال اول، گیاهان کاشته شده از آسیب باد مصون مانده و پایدار شوند. در این پروژه روش های مختلف جلوگیری از فرسایش بادی اعم از ایجاد بادشکن و ریگ پاشی با هدف افزایش سرعت آستانه فرسایش باد، در ماسه زارهای ابوزید آباد کاشان که تحت فرسایش شدید باد است، مورد ارزیابی قرار گرفت. بادشکن های مورداستفاده شامل توری با درصد تخلخل ۵۰ درصد به صورت شطرنجی به ابعاد ۲/۵ در ۲/۵ متر، پنبه چوب های برداشت شده از مزارع پنبه به صورت شبکه ای به ابعاد ۵*۵ متر بود. ارتفاع و فاصله بادشکن ها به کمک سرعت آستانه باد و بیشینه سرعت باد منطقه محاسبه شد. ریگ پاشی روی تپه های ماسه ای و کفه های رسی - نمکی مجاور آن با تراکم ۵۰ و ۳۰ درصد مورد آزمایش قرار گرفت. به منظور مقایسه میزان جابه جایی خاک در تیمارهای یادشده و شاهد، از شاخص های چوبی مدرج به ارتفاع یک متر و تله های رسوبی استفاده شد. در این پژوهش هزینه اجرای هر روش به طور جداگانه محاسبه و با هزینه پاشش مالچ نفتی مقایسه شد. نتایج نشان داد، ریگ پاشی ۵۰ درصد با تثبیت ۱۰۰ درصدی، بهترین عملکرد را به لحاظ تثبیت ماسه های روان و همچنین ثبات و پایداری دارد. هزینه اجرای روش های ریگ پاشی ۵۰ درصد، بادشکن چوبی و بادشکن توری به ترتیب برابر ۱۲۲/۵، ۱۵۶ و ۵۲۴ میلیون ریال در هکتار بود؛ بنابراین روش ریگ پاشی ۵۰ درصد به عنوان بهترین روش جلوگیری از فرسایش با کمترین هزینه و همچنین سازگار با محیط زیست معرفی شد.

Keywords:

Wind erosion , Windbreak , Sand spraying , Threshold speed , Kashan , فرسایش بادی , بادشکن , ریگ پاشی , سرعت آستانه , کاشان