مطالعه کارکردهای «سبک چینش واژگانی» در گفتمان تعلیمی - ترغیبی اسرارالتوحید «با تاکید بر ساخت اطلاعی در رویکرد نقشگرایی هلیدی»

شناخت سبک و زبان هر اثری به دریافت و فهم درونمایه و مطالب آن، کمک بسیاری خواهد کرد؛ به ویژه زمانی کهمتن عرفانی و ادبی باشد. زبان در این متون تاحدی از شکل معیار و ساختار اصلی خود خارج می شود. نوع چینشواژگان در جملات نقش مهمی در القای معنای ثانوی متن دارد. یکی از موضوعات مهم در مطالعات زبانشناسی و نیز،علم معانی، نوع آرایش واژگان در متن است که شامل مبحث پسایندسازی و پیشایندسازی یا تقدیم و تاخیر در کلاممی شود. در این پژوهش، انواع پسایندسازی و پیشایندسازی را در متن اسرارالتوحید مورد بررسی قرار داده و کارکردهایبلاغی هریک از آنها را استخراج کردیم و با ذکر نمونه ها، به دستهبندی و شرح آنها پرداختیم. در کلام محمدبن منورانواع متنوعی از این دو فرایند وجود دارد که کارکردهای بلاغی گوناگونی در بافت کلام دارند. مهم ترین کارکردهایبلاغی پیشایندسازی در اسرارالتوحید عبارتند از: موکد کردن کلام، قطعیت بخشی به آن، ترغیب مخاطب (که در خدمتگفتمان تعلیمی متن قرار می گیرد)، گسترش معنا و ایجاد پیوستگی در کلام (که در خدمت گفتمان روایی متن قرارمی گیرد). مهمترین کارکردهای بلاغی پسایندسازی عبارتند از: تمایزبخشی، ذکر و یا وصف جزئیات، ایجاد توازنمعنایی، ایجاد تقابل، برجسته سازی، تصویرسازی دقیق، مبالغه و تسهیل در پردازش. پسایندسازی در مقایسه باپیشایندسازی در اسرارالتوحید، بسامد بیشتر و متنوع تری دارد.

Keywords:

بلاغت , اطلاع کهنه و نو , اسرارالتوحید , پیشایندسازی , پسایندسازی