نقد و بررسی حکایت هارون و دو زاهد تاریخ بیهقی

ابوالفضل بیهقی: از جمله مورخان زبردست دوران غزنویان است که تلاش می کند با بیان وقایع خوب و بد تاریخی خوانندگان را آگاه سازد تا از اشتباهات گذشتگان عبرت گیرند و اعمال نیک آنان را سرلوحه کار خویش قرار دهند. او با بیانحکایت دوتن از پارسایان عصر هارون الرشید، به نامهای ابن عبدالعزیز عمری و ابن سماک قصد دارد رفتار زاهدان حقیقی رادر مواجهه با صاحبان قدرت و ثروت به تصویر بکشد. در این مقاله که به شیوه علمی_ پژوهشی تالیف شده، سعی بر آن استتا ضمن بیان خلاصه داستان به هنر نویسندگی بیهقی، واکاوی طرح داستان، مآخذ داستان، تحلیل شخصیت های حکایت ومقایسه رفتار دو زاهد پرداخته شود. حکایت هارون الرشید و دو زاهد به صورت جداگانه در منابع تاریخی نظیر تاریخ طبری،الکامل، مروجالذهب و نصیحه الملوک ذکر شده است. بیهقی با به گفتگوکشاندن فضای داستان، شخصیت پردازی به شیوه غیرمستقیم و کنش هریک از شخصیت ها همچون هارونالرشید، فضل ربیع، ابن عبدالعزیز عمری و ابن سماک حکایت را به اوجخود می رساند. او از دیدگاه محتوایی به شکل غیر مستقیم حکومت زمامداران روزگار را نقد می کند و از آنجا که ایشان راادامه دهنده شیوه رسول اکرم نمی بیند، اموالشان را شبهه ناک قلمداد میکند. در تحلیل اخلاقی داستان بر بی توجهی پارسایانحقیقی به صاحبان قدرت و مقام و عدم پذیرش زر و سیم ایشان تاکید می شود

Keywords:

تاریخ بیهقی , حکایت , هارون الرشید , ابن سماک , ابن عبدالعزیز.