مشروعیت نظریه مشروطیت از منظر رساله »تنبیه الامه و تنزیه المله « محقق نائینی

این مقاله به تبیین سیستم فقهی مشروطیت و تبیین مشروعیت مشروطه در دستگاه فکری محقق نائینی می پردازد. محقق نائینی در رساله »تنبیه الامه و تنزیه المله « به ترسیم چهارچوب حکومت مشروطه می پردازد و ازین طریق پشتوانه ای دینی برای مشروعیت حکومت مشروطه بر اساس نظریه »قدر مقدور« فراهم می آورد. نائینی در پی آن است تا با تنزیه دین از چرک استبداد نشان دهد نه تنها تشکیل حکومت مشروطه مبتنی بر حریت با شرع مقدس اسلام منافاتی ندارد بلکه در این راه دشوار دین همراه و پشتیبان ایجاد چنین حکومتی است که در عصر غیبت مورد رضایت شارع و امام عصر نیز می باشد. محقق نائینی با بهره گیری از اصول و قواعد فقهی همچون نظریه »قدر مقدور« جریانی را در فقه سیاسی شیعه گسترش می دهد که با عنوان فقه مشروطیت شناخته شده و پس از او نیز به حیات خود ادامه داده است . رساله »تنبیه الامه و تنزیه المله « نائینی از آثار مهم در شناخت فقه مشروطیت و نهضت مشروطه خواهی ایرانیان است . نویسنده بر این باور است که مطالعه عمیق رساله و فهم اندیشه محقق نائینی خواننده را در شناخت فقه جمهوری اسلامی نیز یاری خواهد بخشید.

Keywords:

مشروطیت , نظریه قدر مقدور , مشروعیت , تنبیه الامه و تنزیه المله , محقق نائینی