تبیین مولفه های معماری داخلی مبتنی بر روشنایی غیربصری هدفمند

روشنایی غیربصری موضوعی است که ریشه در مطالعات علوم پزشکی دارد و اهمیت بهره گیری از آن در سال های اخیر در حوزه بین المللی معماری، مطرح و روبه رشد است. اما بررسی های اولیه نشانگر شناخت اندک از این موضوع در مطالعات معماری داخل کشور می باشد. هدف این تحقیق تبیین مولفه های روشنایی غیربصری و بهره گیری از برخی فاکتورهای آن در معماری می باشد.این تحقیق ابتدا با مطالعه ای کتابخانه ای و مروری محتوایی بر پیشینه موضوع و مبانی نظری موجود، فاکتورهای موثر طراحی بر روشنایی غیربصری را شناسایی و سپس در بین این فاکتورها، اثر رنگ سطوح داخلی را در مدل کلاس درس با شبیه سازی توسط نرم افزار آلفا (پلاگین راینو برای تحلیل های روشنایی غیربصری) بررسی کرده است. همچنین در این پژوهش، فاکتورهای جهت دید و فاصله از پنجره در آزمایشی میدانی در یک کلاس درس با اندازه-گیری توسط دستگاه اسپکترومتر (طیف سنج) ارزیابی شدند. در پایان، اثر این فاکتورها توسط برخی از شاخص های روشنایی غیربصری نظیر روشنایی معادل ملانوپیک ( EML)، روشنایی نور روز معادل ملانوپیک ( M-EDI) و محرک سیرکدین ( CS) اندازه گیری شدند.مرور محتوایی بر مبانی نظری نشان می دهد پارامترهای طیف، شدت، زمانبندی، مدت زمان، جهت و سابقه نور برای اثربخشی در روشنایی غیربصری بسیار متفاوت از روشنایی شناخته شده بصری می باشند. در بین این مولفه ها، بررسی بر روی رنگ سطوح، جهت دید و فاصله ناظر از پنجره نشان می دهد رنگ های زرد و سبز با وجود تولید روشنایی بصری لازم برای ۱۰۰% نقاط مورد مطالعه در فضا، در ایجاد برخی شاخص های روشنایی غیربصری کافی برای تمام فضا ناکارآمدند (تامین EML استاندارد برای ۹۰% و ۸۱% فضا توسط رنگ سبز و زرد). رنگ آبی نیز روشنایی بصری و EML لازم را به ترتیب برای حدودا ۷۲% و ۹۶% از نقاط مورد بررسی در فضا تامین می کند که در ایجاد روشنایی بصری کافی پائین ترین عملکرد را دارد، اما در تامین EML در نقاط منتخب مورد مطالعه نسبت به سبز و زرد قابلیت بهتری دارد. رنگ سفید با تامین %۱۰۰ روشنایی بصری و غیربصری مناسب ترین انتخاب می باشد. همچنین در میزان روشنایی غیربصری عمودی دریافتی ناظر در جهت دید رو به پنجره نسبت به جهت دید رو به تخته اختلاف قابل توجهی وجود دارد. جهت دید رو به پنجره و نزدیک به پنجره دریافت بیشتری از اثرات غیربصری نور دارند که در صورت استفاده از پنجره های جنوبی لازم است ملاحظات خیرگی لحاظ گردد.

Keywords:

روشنایی غیربصری , روشنایی معادل ملانوپیک , سیرکادین , طراحی داخلی , کلاس درس