تجددخواهی در ایران معاصر در چهارچوب نظریه ی سازه انگاری

شکست ایران در دو مرحله جنگ با روسیه تزاری بین سالهای ۱۸۰۴ تا ۱۸۱۳ میلادی و سالهای ۱۸۲۶ تا ۱۸۲۸میلادی و قراردادهای پرهزینه گلستان و ترکمانچای عاملی شد تا ذهنیت جدیدی جهت سوق یافتن بهسمت تجدد وترقیخواهی در میان نخبگان و کارگزاران ایرانی صورتبندی گردد. به بیان بهتر یک شوک برای سردمداران در آن مقطعزمانی ایجاد کرد و این حس را در آنها تشدید کرد که عامل اصلی شکستها و تحقیرها در جنگ با روسیه تزاریعقب ماندگی در عرصه های مختلف بهخصوص عرصه نظامی میباشد. همین عامل باعث صورتبندی جدیدی از ذهنیت دردورههای بعد شد و جریان تجددخواهی را در تفکرات اندیشمندان و کارگزاران سیاست خارجی دوره قاجار و دورههایبعد ایجاد کرد. میرزا ملکم خان نیز به عنوان یکی از نمایندگان مهم و تاثیرگذار در شکل گیری این جریان فکری وکنشگری در مقطع زمانی خود و تاثیر اندیشه او در مشروطیت و دورههای بعد از خود، در طول تاریخ معاصر ایران حائزاهمیت میباشد. این پژوهش به دنبال پاسخ به این سوال اصلی میباشد: چه عواملی دست به دست یکدیگر داد تا ما شاهدشکلگیری تفکرات تجددخواهی در میان اندیشمندان و متفکران و همچنین کارگزاران عرصه سیاست در دوره قاجار وتاثیر آن اندیشه بهعنوان یک جریان در دورههای بعدی باشیم؟ به نظر میرسد شکست و تحقیر ایران در جنگهای ایرانبا روسیه تزاری عامل صورتبندی ذهنیت جدید متفکران و کارگزاران عرصه سیاست )جهت پیشرفته شدن در عرصههاینظامی و غیره.... و دنبال کردن غرب به عنوان یک الگوی پیشرفته از جهت جبران عقب ماندگیها( باشد. این پژوهش بااستفاده از نظریه سازهانگاری و با روش توصیفی تحلیلی و استفاده از منابع اینترنتی و کتابخانه ای به بررسی عواملصورتبندی ذهنیت تجددخواهی در ایران معاصر پرداخته و شکل گیری این جریان و تاثیر آن به عنوان یک جریان مهمدر مقاطع زمانی دوره بعد را موردبحث و بررسی قرار داده است.

Keywords:

سازه انگاری , تجدد , میرزا ملکم خان , عقب ماندگی , ذهنیت جدید