نقد زبانی ترجمه رمان فارسی به عربی با تکیه بر "اناه": ترجمه رمان "من او" از رضا امیرخانی

در سال های اخیر ترجمه آثار فارسی -بویژه ادبیات پایداری- به عربی جهشی چشمگیر داشته است. این ترجمه ها البته فارغ از غث و سمین نیستند و گاه ضعف هایی گزنده در آن ها مشهودند. این ضعف ها منتقدین را برمی انگیزد تا با نقدی روشمند به ارزیابی ترجمه های عربی از آثار فارسی توجه کنند. پژوهش حاضر به این پرسش پاسخ می دهد که چگونه الگوی ارزیابی ترجمه رمان با استناد به ابزارهای علمی ارائه دهیم؟ و افزون بر ارائه شاخص های ترجمه خوب برای تعیین سطح کیفی ترجمه، چگونه از وضعیت کنونی ترجمه برآورد داشته باشیم و ضعف های رایج را تشخیص و ریشه یابی کنیم؟ این مقاله با اتکا به الگویی علمی و روشمند، رمان "من او" از آثار فاخر ادبیات پایداری که تحت عنوان "اناه" به عربی ترجمه شده، مورد ارزیابی قرار داده است. رویکرد انتقادی ترجمه در این پژوهش براساس حاکمیت عوامل بر متن است؛ عواملی که متن اثر در چارچوب آنها نگارش می یابد و طبق میزان تاثیرگذاری، در سه گروه می گنجند: نرم، نیمه سخت و سخت. با این حال با توجه به مجال اندک مقاله، "اناه" تنها بر اساس عامل "ساختار زبان" (فعل، جمله بندی، صفت، قید،... ) از عوامل گروه نرم مورد ارزیابی قرار می گیرد. "اناه" با روشی که درپی می آید به نقد کشیده می شود: گام اول: انتخاب ۳۱ صفحه نمونه؛ گام دوم: تشخیص ایرادهایی دستوری، صرفی و نحوی در بخش های فعل، اسم، جمله بندی و ...؛ گام سوم: ریشه یابی ایرادهای ترجمه با استناد به منابع علمی؛ گام چهارم: ارائه راه حل ایرادهای ترجمه؛ گام پنجم: تعیین سطح کیفی ترجمه با استناد به فرمول و جدول نمرات. در نتیجه، بررسی "اناه" نشان می دهد در بسیاری موارد به نکات ظریف زبانی در متن مبدا و یا زبان مقصد توجه نشده و این امر به درک معنا ویا انتقال صحیح آن به زبان مقصد آسیب رسانده است. این ترجمه در نهایت با نمره ۶.۶۷- بر اساس معیارهای ارزیابی علمی نمره قابل قبولی نگرفت.

Keywords:

ارزیابی ترجمه عربی , رمان من او , رضا امیرخانی , ادبیات پایداری