تحلیل نقوش سنگ نگاره های محدوده تاریخی خراسان بزرگ در استان خراسان جنوبی

هنر صخره­ای  بزرگترین پیکره شواهدی است که ما در ریشه­های هنری، شناختی و فرهنگی انسان­ها در دست داریم. خوشبختانه مطالعات باستان شناختی در زمینه این هنر در ایران به تدریج رو به انسجام است و   منجر به شناسایی ابعاد جدیدی از فرهنگ و هنر پیش از تاریخ، تاریخی و اسلامی در ایران شده است. از همین رو، مطالعه هنر صخره ای در شرق ایران می تواند اطلاعات ارزشمندی در باب شکل گیری، تحول و کارکرد هنر صخره ای   در اختیار پژوهشگران هر سه دوره  مذکور و متخصصان تاریخ هنر قرار دهد. در تیرماه ۱۳۹۲ در قالب یک طرح پژوهشی   گسترده، سنگ­نگاره­های استان خراسان جنوبی، توسط تیمی به سرپرستی حمیدرضا قربانی از دانشگاه بیرجند، مورد بررسی و مطالعه  قرار گرفت. این پژوهش به معرفی و توصیف اجمالی کنده­نگاره­های استان خراسان جنوبی خواهد پرداخت.   مقاله حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و ابزار گردآوری اطلاعات به دو  شیوه  میدانی و کتابخانه­ای صورت گرفته است. یافته های پژوهش شامل نقوشی بالغ بر ۷۴۹ نقش و نگاره که به سبک پتروگلیف (کوبشی) و دربردارنده نقوشی اعم از انسانی، حیوانی، گیاهی، نمادین، ابزار، اجرام و کتیبه را شامل می­شود. نقوش موجود در این بررسی مربوط به هر سه دوره زمانی پیش از تاریخ،   تاریخی و   اسلامی است و در نهایت برخی از یافته­ها با نمونه­های موجود در همان حوزه مورد بررسی یعنی شرق ایران هم­چون سنگ­نگاره­های جربت و دشت توس (شمال خراسان) و لاخ مزار (جنوب خراسان) قابل مقایسه است.