بازکاوی تاریخ سیاسی فرارود و خراسان بزرگ، از منظر روابط دو دولت قراختایی و سلجوقی

همزمان با نیمهء نخست قرن۶ه.ق./ ۱۲م. و به همت یکی از بازماندگان امپراطوری «لیائو» با نام «یه لیو داشی» - که پس از نابودی امپراطوری لیائو در چین، راهی نواحی غربی شده بود- امپراطوری جدیدی با نام لیائوی غربی در سرزمین آسیای میانه تاسیس شد. این امپراطوری، توسط مورخان مسلمان، با نام «قراختاییان»، مشهور گردید. جالب توجه آنکه حرکت «یه لیو داشی» و نیروهای تحت امر وی به سوی مناطق غربی به همین­جا ختم نشد، بلکه به زودی به نواحی فرارود و خراسان بزرگ نیز کشیده شده و به رویارویی­های آنها با حکومت­های مسلمانی همچون سلجوقیان انجامید. نوشتار حاضر بر آن است تا در گام نخست به معرفی امپراطوری قراختایی پرداخته و در دومین گام، چگونگی روابط سیاسی میان این حکومت با سلاطین سلجوقی مستقر در خراسان بزرگ و فرارود را مورد واکاوی قرار دهد. این نوشتار بر اساس هدف، از نوع تحقیقات بنیادی و بر اساس ماهیت و روش، از نوع تحقیقات تحلیلی است. بنابراین پرسش تحقیق در این نوشتار عبارت است از اینکه: قراختاییان که بودند و همزمان با ورود آنان به فرارود و خراسان بزرگ چه چالش­هایی میان آنان با سلاطین سلجوقی منطقه ایجاد گردید؟ نتیجهء به دست آمده از این نوشتار، نشانگر آن است که در نیمه ء نخست قرن ۶ه.ق/ ۱۲م. و همزمان با سلطان سنجر سلجوقی، فرارود و خراسان بزرگ، عرصهء درگیری میان قراختاییان با سلجوقیان بود اما از نیمهء دوم این سده، حکومت­های غوری و خوارزمشاهی، جای سلجوقیان را در این چالش­ها گرفتند.