نقش آفرینی عناصر کالبدی هویت بخش در تجدید حیات بافتهای تاریخی - فرسوده شهری (مطالعه موردی: محور تاریخی ارگ در شهر مشهد)

امروزه اضمحلال تدریجی ساختار و عناصر هویت بخش بافت های تاریخی- فرسوده شهرهای بزرگ ایران، در کنار ناکارآمدی کارکردی، نارسایی عملکردی و معضلات فرهنگی-اجتماعی در این قبیل بافت ها، به چالشی مهم در برنامه ریزی و مدیریت این گونه شهرها بدل شد ه است. محور ارگ در مرکز کلانشهر مشهد، در شمار محورهای تاریخی شهری است که طی سال های اخیر با ظهور الگوواره های معماری-شهرسازی نامتوازن با ساختار فرهنگی- تاریخی محور، نابودی و تخریب تدریجی عناصر هویتمند، شکل گیری منظری منقطع از تاریخ، فرهنگ و هویت ایرانی اسلامی موجود، کمبود خدمات عمومی، به کاهش مخاطب پذیری این بافت منجر شد ه است. از این رو هدف پژوهش حاضر کشف ظرفیت نقش آفرینی عناصر کالبدی هویت ساز در بازآفرینی بافت فرسوده-تاریخی محور ارگ مشهد می باشد. روش تحقیق در این پژوهش از نظر هدف، توسعه ای-کاربردی و از منظر طرح تحقیق، تحلیلی- توصیفی است. ابزار گردآوری اطلاعات این مقاله مصاحبه، پرسشنامه و مطالعات اسنادی و کتابخانه ای را دربر میگیرد. بدین منظور برای مراجعه به آراء استفاده کنندگان از فضا حجم نمونه آماری برمبنای فرمول کوکران درحدود ۱۰۰ نفر درنظر گرفته شده و تجزیه و تحلیل داده ها با تحلیل فی و کرایمر صورت پذیرفته است. یافته های این پژوهش حاکی از وجود ارتباط معنادار عناصر هویتمند کالبدی در محور ارگ و مصادیق آن با عواملی از قبیل محل تولد فرد (با ضریب همبستگی: ۱۳/۰ )، مدت سکونت یا کار در محدوده (با ضریب همبستگی: ۰. ۰۰۸ )، رنگ (با ضریب همبستگی: ۰۱۱/۰)، ارتفاع ساختمان (باضریب همبستگی: ۰. ۰۰۵ )، نما (با ضریب همبستگی: ۰. ۰۰۰۱ )، کفسازی (با ضریب همبستگی: ۰. ۰۱۶)، وضعیت روشنایی در شب (باضریب همبستگی: ۰. ۰۳۱ ) و فضای سبز (با ضریب همبستگی: ۰. ۰۲۹) می باشد. این تحقیق نشان داد طراحی و یا ارتقاء کیفیت عناصر کالبدی یادشده درمحور می تواند علاوه بر زمینه سازی برای احیاء هویت، خاطره وتاریخ محور ارگ، به معاصرسازی و تامین نیازهای جدید شهروندان و بازآفرینی منطبق برگذشته و حال نیز بیانجامد.

Keywords:

بازآفرینی , هویت کالبدی , بافت تاریخی - فرسوده , محور ارگ , مشهد