معرفی و طبقه بندی کتیبه های معماری عهد تیموری

کتیبه مهم ترین عنصر تزئینی در معماری اسلامی است. خط در کتیبه های عهد تیموری به زیور آرایه ها آراسته شده تا پیام خود را با ایجاد حس لذت و تامل، انتقال دهد. هدف اصلی این مقاله، طبقه بندی این کتیبه ها بر اساس هدف اولیه اجرای آن ها است؛ بنابراین سعی شده به این پرسش ها پاسخ داده شود که: انواع کتیبه های معماری تیموری بر اساس اهداف اولیه ای که در طراحی آن ها نهفته است کدام اند؟ ویژگی های صوری و محتوایی این کتیبه ها چیست؟ و تحولات صورت گرفته در آن ها چه بوده است؟ روش پژوهش، تاریخی بوده و از رویکرد الگ گرابار در تقسیم بندی تجارب خط در هنر اسلامی استفاده شده است. ارزیابی داده های تحقیق حاکی از آن است که کتیبه های معماری تیموری را می توان به سه دسته کتیبه های خواندنی، پوشاننده و تزئینی کوچک تقسیم کرد. مهم ترین مشخصه های کتیبه نگاری عهد تیموری، کاربرد کتیبه های مادر و بچه با خط ثلث و کوفی، کاربرد گسترده کتیبه های کوفی بنایی در سطوح بنا، ابداعاتی در خط و ترکیب کتیبه های تزئینی کوچک و کاربرد گسترده دو رنگ آبی لاجوردی و فیروزه ای است. نوع خط و ترکیب کلی، از اشکال ساده تر و ابتدایی تر اوایل این عهد در سمرقند تا اشکال ظریف تر، پیچیده تر و منحنی تر اواسط و اواخر آن در ایران متنوع است. وسیع ترین سطوح پوشانده شده توسط کتیبه های پوشاننده در بناهای ایجادشده توسط تیمور و الغ بیگ به چشم می خورند. محتوای کتیبه های سه گانه شامل آیات و احادیث، عباراتی در ستایش پروردگار و اولیای دین یا در تاکید بر مقام ظل اللهی سلطان بر زمین و فانی بودن دنیای خاکی و اطلاعات احداثیه بنا است..

Keywords:

تیموریان , کتیبه , طبقه بندی , طراحی , محتوا