تحلیل نسبت هندسه با ساختار بصری نقاشی، رزم کیخسرو و افراسیاب (نسخه شاهنامه بایسنقری ۸۳۳ ق)

نسبت میان هندسه و نقاشی ایرانی موضوعی است که بر پایه مطالعه نقوش هندسی در علم ریاضیات و پیوند آن با قوانین بصری صورت می پذیرد. در حقیقت ما در نقاشی ایرانی شاهد زبان تصویری ویژه ای هستیم که از تعامل میان فرم و محتوا شکل گرفته است؛ و برحسب روابط و تناسبات هندسی و از طریق محاسبه سازمان یافته است، از اینرو آشکار ساختن ساختار پنهان هندسی در نقاشی ایرانی و بررسی نسبت آن در ترکیب عناصر بصری در نقاشی رزم کیخسرو و افراسیاب موضوعی است که این پژوهش سعی دارد به شناسایی آن بپردازد، این مقاله به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که درلایه های پنهان نقاشی رزم کیخسرو و افراسیاب نسبت هندسه با ساختار بصری چگونه ایجاد شده است؟ روش تحقیق در این مقاله توصیفی-تحلیلی و با فنون جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و اسنادی است. حاصل تطبیق و نتیجه بررسی ها نشان می دهد که ۱-هنرمند در نقاشی رزم کیخسرو و افراسیاب سازمانی دقیقا محاسبه شده از عناصر هندسی و نظامی از روابط خطی و فرمی را کشف کرده است و آن را بر اساس مبانی تصویری و تجسمی عرضه می دارد.۲-با کاهش عناصر تجسمی به شکل های هرچه بنیادی تر(دایره، مثلث، مربع، پنج ضلعی) و نزدیک کردن این اشکال به خلوص هندسی، و چند رنگ اصلی روی سطح تصویر، عناصر ناب ساختاری معماری فضا را بازسازی می کند.۳- نقاش در جانمایی عناصر سازنده اثر از فن خط کشی سنتی و تناسبات ریاضی و روابط عددی استفاده کرده است.

Keywords:

هندسه , نقاشی ایرانی , نقاشی رزم کیخسرو و افراسیاب , ساختار بصری , تناسب اعداد