بازسازی ویژگیهای نقاشی پیشاسلجوقی برپایه سفالینه های گلابه ای نیشابور (سفال سامانی)
Publish place: Journal of Great Khorasan، Vol: 14، Issue: 50
Publish Year: 1402
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: Persian
View: 3
This Paper With 22 Page And PDF Format Ready To Download
- Certificate
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_JPRESS-14-50_005
تاریخ نمایه سازی: 31 تیر 1403
Abstract:
سفالهای گلابه ای نیشابور یا همان سفالهای پیکره دار سامانی (۴۳ق) از کهنترین نمونه های نقاشی دوره اسلامی است. از آنجا که ویژگیهای ظاهری این نقاشیها با قدیمیترین نسخه نگاره های پیشامغول (مانند ورقهوگلشاه)، تفاوت دارد، هنرپژوهان در بررسی سیر تاریخ نقاشی ایرانی، کمتر به این آثار پرداخته و به جای آن، سفال نگاره های سلجوقی (۶۵ق) را با شباهت بیشتر به نسخه نگاره ها، مبنای بازتعریف چارچوب نسخه نگاری دانسته اند. پژوهش پیشرو بربنیان مفهوم ژرفساخت و روساخت نشان میدهد تفاوتها میان سفال نگاره های سامانی با آثار پس از آن، روساختی است و همه این آثار در بنمایه ها (ژرفساختها) از چارچوبهای ثابتی پیروی میکنند. بنابراین، در نبود نسخه های مصور از سده های ۴۳ق، سفال نگاره های نیشابور را میتوان در جایگاه بخشی از تاریخ نقاشی ایرانی، بیانگر ویژگیهای نسخه نگاری این دوران دانست. با این نگاه، ۱۱۰ سفال پیکره دار سده های ۴۳ق، از مجموعه های معتبر جهانی بررسی شد که گزارش ۲۶ مورد آنها در این نوشتار آمده است. بررسیها نشان داد نسخه پردازان در این سده ها با کارکرد قاب بندی آشنا بودند؛ ساماندهی فضا و پرداخت صحنه های نه چندان عمیق را میشناختند؛ عناصر طبیعی را به هدف تزیین و پرکردن سطوح خالی پیش زمینه بازمینمودند؛ بزرگنمایی مقامی و ریزپردازی را اجرا میکردند، اما در پرداخت بعد سوم چیزها در مراحل ابتدایی بودند. این نسخه نگاره ها همچنین خالی از هاله های خورشیدگون (مقدس یا تزیینی) بود. پژوهش کیفی پیشرو، با نگاهی توصیفی تحلیلی، سفال نگاره های سامانی را کاویده، سپس با همسنجی این آثار و سفالهای سلجوقی و نسخه نگاره های متقدم، روشی تطبیقی را به کار بسته است تا بتواند بخشی از تاریخ نسخه نگاری ایرانی را که هیچ نمونه ای از آن در دست نیست، بازسازی کند.
Keywords:
Authors
مریم کشمیری
Assistant Professor, Department of Painting, Faculty of Art, Alzahra University, Tehran, Iran
مراجع و منابع این Paper:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این Paper را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود Paper لینک شده اند :