انگاشت چیستی شهر اسلامی در راستای بکارگیری اصول و راهبردهای آن در طراحی وبرنامه ریزی و مدیریت شهر اسلامی به منظور احیای تمدن اسلامی

برای یک فرد مسلمان، شهر مفهومی خاص دارد، زیرا چه در هرات یا سمرقند باشد یا در بغداد و قاس ... ، او پنج بار درروز شهر خویش را فراموش می کند و از آن خارج می گردد و در ظن خویش به سوی شهر دیگری نظر می اندازد . آن نظرگاه شهر مکه است . اما آنچه برای او اهمیت دارد شهر مکه نیست ، بلکه دو نقطه مرکزی آن، همان مکعب سیاه رنگ است که بر گردونه ای سفید قرار دارد و با تضاد رنگ و فرم ، رنگ سیاه و سفید و شکل مکعب و دایره ، مرکز ثقل تمام نگاه ها در آنجا واقع است . در جهان اسلام از شهرهای نمونه چون : فاس ، بغداد ، قاهره ، اصفهان ، هرات نام برده می شود . اما شهر ایده آلی دیگر نیز هست که بعد انسانی آن اهمیت دارد و شامل « امت واحده » است . در این شهر عالی ترین بنا و عظیم ترین ساختمان ، مسجدی نیست که در نقطه ای از شهر بنا شده باشد، بلکه مکانی است که از طریق آن همه نگاه ها به هنگام نماز متوجه جهتی می شود که همانا جهت قبله مسلمین است . این قضای والا و متعالی که در مکه واقع است معرف نظامی از اصول و ارزش ها و معیارهای مشخص و دقیق است که بر شهر مسکونی منطبق شده است ، این مورد همان مطلبی است که «طبری» هنگام تشریح بنای شهر کوفه آنرا شرح می دهد و می گوید که نخستین بنای این شهر با ساختن مسجد شروع شد ، یعنی دقیقا حرکتی برخلاف جریان ساختن شهر رم که توسط « رومولوس » اتفاق افتاد. هدف اصلی مقاله تحقیق برای دستیابی به چارچوبی است که احیای تمدن اسلامی را با بهره گیری از متن قرآن کریم و آموزه های دینی و تدقیق این اصول و میانی در بستر کالید شهرهای امروزین برای باز طراحی احصا نماید . در این پژوهش با توجه به هدف محوری آن از روش توصیفی-تحلیلی مبتنی بر تحلیل محتوای پهنانگر در ترکیب با ژرفانگر اسناد حاصل از مطالعات کتابخانه ای و اسنادی و مصاحبه با خبرگان استفاده شده و در نهایت استنتاج در متون مربوط، مبین این موضوع است که شهر اسلامی یک مفهوم و یک صورت است که مبانی و ارکان و صفات و اسوه آن از قرآن کریم قابل استنتاج و استنباط است ؛ و تحقق آن در عالم خارج، بسته به شرایط زمان و مکان و امکانات در دسترس، تجلیات متفاوتی خواهد داشت.