حکمرانی و مدیریت از منظر اسلام و مشخصات کارگزاران نظام اسلامی

حکمرانی پدیده ای است که همواره و در همه ی اعصار مورد توجه بشر قرار داشته و به لحاظ نیاز ذاتی آن، پیوسته در معرض توجه کاوش ها و مطالعات بوده است. در این میان، در طول تاریخ جهان بینی دینی در شکل دهی به این پدیده ایفای نقش داشته و موجب پدیدار شدن صور گوناگونی از آن گردیده است. در میان ادیان الهی، جهان بینی اسلامی به عنوان مترقی ترین و مستدل نوع اندیشه های دینی و در راس آن تفکر شیعی موجب پدیدار شدن ساختاری از حکمرانی با عنوان «حکمرانی اسلامی» گشته است. لیکن، این اندیشه در برابر تفکرات، پنداشته ها و مبانی فلسفی غربی همواره با چالش هایی در جهت تبیین اصول و خصوصیات و ویژگی های کارگزاران در حکمرانی اسلامی مواجه بوده است. در این مطالعه که یک بررسی کیفی ادبیات محور می باشد، تلاش شد تا با بررسی منابع دینی و فقهی به شناخت موارد مزبور دست یابیم. این تحقیق براساس رویکرد تحلیلی نظری طراحی شد. واحدهای تحلیل این پژوهش، نمونه هایی از ادبیات مرتبط در رابطه با حکمرانی اسلامی برجسته در ادبیات از منظر مبانی اسلامی، امام علی (ع) و نظریات شهید مطهری، مندرج در قرآن کریم و انتخاب اسناد از ادبیات مرتبط به صورت در دسترس بود. از بررسی متون و مبانی دینی و فقهی برمی آید، مهمترین منابع برای تشخیص اصول حکمرانی اسلامی و خصوصیات کارگزاران آن، همانا رجوع به قرآن کریم، سنت و اصول ارائه شده توسط حضرت امیر می باشد. برآیند این مهم، اصولی است که نشان می دهد در حکمرانی اسلامی اصول اولیه ی دین که همان توحید، معاد، نوبت، امامت و عدل هستند، به نوعی اصول نخستین حکمرانی و رهنمودهای حضرت امیر (ع) متشکل از پاسخگویی و حق اظهارنظر، سیاسی و نبود خشونت، اثربخشی دولت، کیفیت قوانین، حاکمیت قانون و کنترل فساد می باشد. بنابراین کارگزاران در حکمرانی اسلامی باید دارای خصوصیاتی چون ایمان و تقوا، صلاحیت اخلاقی، اصالت خانوادگی، حسن شهرت و مردم داری باشند.

Keywords:

حکمرانی , مدیریت اسلامی , کارگزاران نظام اسلامی