سیر تحول کالبدی مدارس در اقلیم گرم و خشک ایران

مدارس از مهمترین نمونه های معماری در شهرهای ایران محسوب می شوند. فضاهایی که به عنوان مرکز فرهنگ، آموزش و تربیت افراد، در جهت تکامل خود در طول تاریخ دستخوش تحولات کالبدی بسیاری شده اند که بر کیفیت و کمیت اجزای فضا و حضورپذیری کاربران موثر بوده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی - تحلیلی، برخی از نمونه های مدارس تاریخی را از دوره ی سلجوقی تا دوره ی پهلوی، مورد بررسی قرار داده است. مهمترین فاکتورهای موثر در این بررسی، نوع سازماندهی فضا، وضعیت قرارگیری ایوان ها، دیاگرام فضایی و موقعیت حیاط است. براساس یافته های پژوهش، معماری مدارس از دوره ی سلجوقی تا دوره ی صفوی، بر اساس شباهت های موجود، از معماری سنتی ایران پیروی کرده و در جهت تطابق با فرهنگ و اقلیم عمل نموده است. از دوره ی قاجار، با ورود مدرنیته، تحولاتی در کالبد معماری برخی از مدارس رخ داده است که مهم ترین آن ها، تغییر از کیفیت درون-گرایی به برون گرایی است. در دوره ی پهلوی، معماری مدارس دستخوش تحولات وسیعی می شود و بیشتر از معماری مدارس غربی الگوبرداری می کند و کمتر به سنت های معماری ایرانی پایبند است؛ با این حال، با ایجاد شباهت هایی در جزییات به معماری ایرانی، معماری مدارس این دوره در تلاش است تا در جهت پایداری معماری و هماهنگی با اقلیم عمل نماید.

Keywords:

کالبد معماری , معماری مدارس , اقلیم گرم و خشک