مقایسه و بررسی رنگ حیوانات در دو نگاره نبرد رستم و برزو (شاهنامه بایسنقری) و نبرد رستم و اسفندیار (شاهنامه محمد جوکی) در مکتب هرات

رنگ، یکی از اساسی ترین عناصر هنر نقاشی است. در نقاشی، از دیدگاه های گوناگون بحث شده و جنبه های فیزیکی، روان شناختی و فیزیولوژیکی رنگ تحلیل شده است. در نگارگری ایرانی، تمام اشیاء با خلوص و درخشندگی رنگ آمیزی می شوند تا بازتاب هایی از دنیای ناب حاصل گردد. بدون شک رنگ که یکی از مهم ترین ویژگی های نگارگری ایرانی است، جایگاه بسیار خاصی دارد. هدف این مقاله، مقایسه رنگ حیوانات در دو نگاره دوره تیموری پس از بیان چهارچوب نظری است. در این پژوهش، دو اثر از آثار نگارگری مکتب هرات انتخاب شده و با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و بهره گیری از روش گردآوری کتابخانه ای در جمع آوری اطلاعات و نمونه گیری گزینشی، مورد بررسی قرار گرفته اند. در مکتب هرات، کاربرد رنگ های خانواده قرمز کاهش محسوسی داشته و به جای آن، تنوع بی شماری از رنگ های طیف قهوه ای، رنگ های متمایل به آبی، ارغوانی و صورتی لطیف با استفاده شاخص و تاثیرگذار از رنگ های سیاه و سفید ارائه شده اند. آثار مکتب هرات به شیوه استادانه، سنجیده و با بلندپروازی ترکیب شده اند. هنرمندان مکتب هرات در خلق اثر، با مهارت پرهیز از شلوغی بیش از حد آثار و استفاده از نوعی رئالیسم در طراحی حیوانات، درختان و گل ها کار می کنند. رنگ های گرم و درخشان به عنوان شاخصه بارز این هنرمندان مشهود است و رنگ طلایی نقش بسیار ویژه ای در آثار آن ها دارد. در نگارگری مکتب هرات، استفاده مکرر از قرمزهای آجری و مجموعه رنگ های غنی در شاهنامه بایسنقری قابل مشاهده است.

Keywords:

رنگ , حیوان , نگارگری , دوره تیموری , شاهنامه بایسنقری , شاهنامه محمد جوکی