نقدپذیری نگاه سلفیه در باب حجیت فهم سلف

وجه تسمیه و محوری ترین بنیاد مورد ادعای شکل گیری سلفیه، توجه ویژه به موقعیت، مرجعیت علمی و فهم «سلف» می باشد. عواملی چون نزدیک تر بودن به زمان رسول خدا(ص)، عدالت و فضیلت سلف، مهم ترین وجوه حجیت فهم سلف در نگاه سلفیه را شکل می دهند. سلفیه در توجیه اتخاذ این وجوه برای سلف، تلاش کرده اند دیدگاه خود را به آیات، روایات و اجماع مستند نمایند؛ درحالی که مستندات منقول و حکم روشن عقل، هیچ اطلاقی در حجیت فهم سلف به دست نمی دهد. البته صحابه و پیروان آنها در سه قرن اول اسلام، مشروط بر آنکه بر پیمان اعتقادی و عملی خود بر دین اسلام و پیامبر(ص) باقی مانده باشند، از احترام ویژه ای برخوردارند. ایمان، نصرت در عسرت، وفاداری به بیعت و پایبندی به وصیت به ویژه در مورد ثقلین، از امتیازات احترام برانگیز معاصران پیامبر(ص) به شمار می رود؛ اما این امتیازات بدون شرط و مطلق نبوده و دلالتی بر برتری فهم آنها از آموزه های سنت و معالم قرآن ندارد. فهم قابل اعتنا از دین، ضمن نیازمندی به مقدمات عمومی، مستلزم درایه روشمند و هوشمندانه است و این امر منوط به زمان خاصی نیست. مطلق دانستن صحت و حجیت فهم افراد از معارف دین، تنها در سایه علم لدنی و عصمت محقق می گردد و اطلاق این امر در مورد عموم مصادیق سلف، صحیح نیست. در این مقاله تلاش شده است ضمن تبیین ادله سلفی ها در حجیت و تقدم فهم سلف، با بررسی علمی، دلایل آنها با محک نقد راستی آزمایی شود.

Keywords:

سلف , سلفیه , فهم سلف , حجیت فهم سلف