فلسفه میرداماد در هندوستان: از ابتدای قرن سیزدهم تا میانه قرن چهاردهم هجری قمری (با تکیه بر سنت های متنی/ درسی)

از میانه قرن پنجم تا قرن چهاردهم هجری قمری، آثار و آراء فیلسوفان ایرانی در محافل علمی شبه قاره هندوستان حضوری پررنگ داشته اند. اندیشه فلسفی میرداماد (ف. ۱۰۴۰ ھ . ق)، یکی از نقاط عطف این حضور تاریخی است. آثار و آراء میر پس از ورود به هندوستان، از طریق سنت های متنی در سراسر شبه قاره انتشار یافتند. نگاشته های وی، از قرن سیزدهم هجری قمری به سنت های متنی راه یافته و خود به منبع آموزشی تبدیل شدند. در این دوره، تعلیم و تعلم الافق المبین در مدارس علمی هندوستان – به ویژه شهر رام پور – رونق یافت. تداول این اثر در جایگاه متن درسی، بستری فراهم ساخت تا شروح و حواشی گوناگونی بر محور آن پدید بیایند. در کنار الافق المبین، کتاب الایماضات نیز یکی از سنت های فرعی تعلیم فلسفه در هندوستان بوده است. انتشار و تثبیت آثار و آراء میرداماد در جنوب آسیا، چهره های فلسفی هندوستان را در دو صف مخالفان و موافقان او جای داد و در میان آنان مباحثات دامنه داری در موضوعات «جعل بسیط ماهیت»، «حدوث دهری»، «حمل»، «اقسام هل بسیط»و... به وجود آورد. در این مقاله، ضمن معرفی اجمالی سنت های متنی در شبه قاره، نشان خواهیم داد که چگونه محافل علمی هندوستان، از ابتدای قرن سیزدهم تا میانه چهاردهم هجری قمری، اقبالی چشمگیر به آثار و آراء میرداماد داشته اند.

Keywords:

فلسفه اسلامی در هندوستان , میرداماد , هندوستان , سنت های متنی/ درسی , قرن های ۱۳ و ۱۴ هجری قمری