(مطالعه تطبیقی ساختارهای فضایی و کالبدی در معماری بازارهای سنتی و امروزی ایران با تاکید بر پیشخان و پیش فضای ورودی )

بازار در گذشته به عنوان یکی از عناصر اصلی تعامل اجتماعی در شهر ایرانی - اسلامی شناخته می شده است . امروزه نیز این عملکرد یکی از نقش های مهمی است که مراکز خرید و مجموعه های تجاری ، به ایفای آن می پردازند. در این میان یکی از عناصر بسیار مهم در کالبد این بنا که نقش رابط را ایفا می کند و به عبارتی عامل اتصال با مجموعه های شهری است ؛ "پیشخان" یا " جلوخان" و معادل امروزی آن "پیش فضای ورودی " است . در این مقاله سعی شده، تا تمام مولفه های پیشخان بازار و پیش فضای ورودی مراکز خرید شناسایی و سپس به طور جداگانه نقش هر یک بررسی شود. فضاهای اینچنینی که با نقش میانی و اصلی اتصال، ارتباط و یا دارا بودن مفاهیم و معانی متعدد دیگر شکل می گیرد، دارای ماهیتی دو وجهی است که هم در فرآیند و هم در کنش نهایی قابل ارزیابی است . نیازی که سبب احداث فضا و مکان خاصی به نام" پیشخان " شده است و در مطلع بازار به عنوان یکی از شریانهای اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و کالبدی شهر، قرار گرفته است را می توان حلقه ی مرتبط کننده و یک واسط در نظام اقتصادی _اجتماعی شهر دانست . در نتایج حاصل از پژوهش ، این عنصر را می توان محل تلاقی شهر و اقتصاد نامید که در صورت وجود پیش فضای ورودی و پیشخان، میزان دعوتکنندگی و اقبال شهروندان به حضور در بازار و یا مرکز خرید را به وضوح افزایش می دهد. در این پژوهش از روش تحقیق مروری و میدانی استفاده شده است و با بهرهگیری از الگوهای نمایان در بازار و خوانش مولفه های بازار سنتی ایرانی ، آن اصول را در مفهوم امروزی که همانا مرکز تجاری و خرید است ، به اجرا درآورد و ارتباط معناداری بین رغبت برای حضور در مراکز خرید و وجود پیش فضای ورودی را مشاهده کرد.

Keywords:

بازار , مرکز تجاری , پیشخان , پیش فضای ورودی , تعامل اجتماعی , مفصل ارتباطی